زنبورهای عسل به دلیل گرده‌افشانی و کمک به پایداری اکوسیستم برای انسان‌ها نقش حیاتی دارند.
بنا به گزارش سازمان ملل یک دهه پیش درباره بحران گرده‌افشانی، زنبورها و سایر گونه‌های گرده‌افشان نظیر پروانه‌ها، سوسک‌ها و یا پرندهها، سالانه در حدود ۱۵۳میلیارد یورو به اقتصاد انسانی کمک می‌کنند، که این در حدود ۹,۵ درصد از تمام اعتبار تولیدات غذایی انسان است.
از میان ۱۰۰ گونه غله‌ای که در حدود ۹۰ درصد از آذوقه غذایی جهان را تأمین می‌کنند، حدود ۷۰ درصدشان توسط زنبورها گرده‌افشانی می‌شوند.
اما جمعیت زنبورها به دلیل آلودگی‌های زیست محیطی، گرمایش زمین، نابودی زیست‌بوم، کشاورزی تک‌محصولی و استفاده از آفت‌کش‌ها از دهه‌ها پیش رو به کاهش گذاشته و این کاهش هر چه خطرناک‌تر شده است. در ایران بیماری‌های زنبورها و گران بودن دارو و درمان زنبورها را هم باید به فهرست بلایای آمده بر سر زنبوران اضافه کرد.
اما مردم چه در ایران و چه در دیگر نقاط جهان می‌توانند از طریق باغچه‌های کوچک خودشان به حفظ زنبورهای عسل کمک کنند. این را یک پژوهش جدید می‌گوید.
وضعیت زنبورهای عسل در ایران
عفت رئیسی سرحدی، رییس کانون صنعت زنبورعسل ایران گفته است، بدون اغراق تمام زنبورستان‌های ایران بیمارهستند و از آنجایی که هزینه دارو۳۰۰ درصد گران شده است بسیاری از تولیدکنندگان عسل چاره‌ای ندارند جز اینکه داروی‌های ارزان قیمت و بی‌کیفیت چینی به زنبورها بدهند تا کلنی‌هایشان حفظ شود.
سرحدی به ایلنا گفته است که حدود ۴۰ درصد زنبورهای عسل ایرانی در سال جاری تلف شده‌اند:
«چندین نوع ویروس و بیماری در بین زنبورها شایع است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به انگل واروآ، نوزوما اشاره کرد؛ بیشتر زنبورستان‌های کشور به دلیل کمبود گرده و منابع شهد ضعیف شده‌اند و بیمار هستند.»
پیش از این نیز میرحسن موسویان مدیرعامل اتحادیه مرکزی زنبورداران ایران نیز از فاجعه مرگ ومیر زنبورها خبر داده و گفته بود: «مرگ زنبورهای عسل در برخی از استان‌ها به بیش از ۵۲ درصد جمعیت رسیده است.»
موسویان دلیل مرگ زنبورها را عوامل ناشناخته، ناهماهنگی در سمپاشی باغات و مزارع با زنبورستان‌ها عنوان کرده و گفته بود:« ما بارها از ادارات جهاد کشاورزی استان‌ها درخواست کرده‌ایم زمان سمپاشی با زنبورستان‌ها هماهنگ شود تا شاهد از دست رفت این حشره ارزشمند نباشیم، اما به نظر می‌رسد آنها آگاه به نتایج از دست رفتن جمعیت زنبور عسل و آثار مخرب آن بر کشور نیستند.»
بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۷،بیش از ۸۵ هزار زنبورستان و بالغ بر ۸ میلیون کندو درایران وجود دارد.
شمار شاغلان در صنعت تولید و فرآوری عسل حدود ۵۰۰ هزار نفر برآورد شده است.
کاهش زنبورهای عسل علاوه بر خطرات زیست‌محیطی و افزایش ریسک امنیت غذایی، باعث بیکاری و از دست رفتن منبع درآمدی شاغلان و کارگران در صنعت تولید عسل می‌شود.
باغچه‌های کوچک می‌توانند به زنبورها کمک کنند
بر اساس مطالعه‌ای که به تازگی توسط پژوهشگران دانشگاه بریستول صورت گرفته باغچه‌های کوچک به اندازه باغ‌های بزرگ برای حفظ و ادامه حیات زنبورها اهمیت دارند.
جمعیت زنبورها در جهان بشدت رو به کاهش است. نابودی زیستگاه‌‌ها، استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها، و نیز تغییرات اقلیمی همگی کمر به نابودی زنبورها بسته‌اند. اما پژوهشگران می‌گویند با تغییرات کوچکی در باغچه‌های خانگی و تبدیل آنها به محل‌هایی مناسب برای جذب حیواناتی از قبیل زنبور و پرندهها و سایر حشرات گرده‌افشان می‌توان به حفظ جمعیت زنبورها کمک کرد.
نتیجه این مطالعه که در نشریه بوم‌شناسی کاربردی منتشر شده، نشان می‌دهد که اندازه و سایز باغچه‌ها لزوما ارتباطی با میزان شهد تولیدی نداشته‌اند.
به گفته پژوهشگران درختچه‌ها (گل‌های بوته‌ای) بهترین منبع برای تولید شهد هستند. این گیاهان با گل‌های متراکمی که دارند برای فضاهای کوچک به عنوان منابع شهد برای زنبورهای عسل مناسب‌تر هستند.
گل مینای معمولی به دلیل شکل و بازبودن سطح آن که دسترسی حشرات گرده‌افشان با زبان کوچک را آسان‌تر می‌کند، یکی از گل‌های بسیار مناسب برای کمک به روند گرده افشانی است.
پژوهشگران این مطالعه همچنین می‌گویند که به دلیل تنوع گل در باغچه‌های شهری این مکان‌ها یکی از بهترین منابع (گاه حتی بهتر از مزارع زنبورداری) محسوب می‌شوند.