بحران همه‌گیری ویروس کرونا در ایران به‌شدت روزهای گذشته قربانی گرفت. دولت که پیش از این پوشیدن ماسک را در مکان‌های عمومی اجباری اعلام کرده، تغییر رفتار اجتماعی مردم را تنها رویکرد موجود می‌بیند. ایرج حریرچی معاون کل وزیر بهداشت، از مردم خواست برای ترویج بیشتر پوشیدن ماسک، در ماه‌های محرم و صفر، نذر ماسک کنند و از مراجع دینی برای ترویج ماسک کمک خواست. اوج گرفتن موج دوم کرونا دو نگرانی عمده را مطرح کرده است: نگرانی مسئولان نسبت به وخامت وضعیت کووید۱۹ در پاییز و نگرانی تحلیل‌گران از اینکه شیوع بیشتر کرونا به زمینه‌ای برای اعتراضات عمومی بدل شود.
ایرج حریرچی معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پنجشنبه ۲ مرداد در گفت‌وگو با شبکه خبر از مردم خواست برای ترویج بیشتر پوشیدن ماسک، در ماه‌های ماه‌های محرم و صفر، نذر ماسک کنند و از مراجع دینی خواست مردم را در این زمینه تشویق کنند.
ایران در آستانه فرا رسیدن ماه محرم قرار دارد و با توجه به اظهارات اخیر مسئولان، به نظر می‌رسد به جای ممنوع اعلام کردن برگزاری مراسم‌های محرم، قرار است با درنظر گرفتن برخی از پروتکل‌ها، عزاداری‌های محرم به روال سال‌های گذشته در ایران برگزار شود. امری که در شرایط کنونی به بدتر شدن وضعیت همه‌گیری کرونا منجر خواهد شد.
مهدی میرباقری، یکی از اعضای مجلس خبرگان پنجشنبه تلویحا اعمال محدودیت‌های ناشی از کرونا را «توطئه غرب» خواند و گفت: غرب گرایان به دنبال تعطیلی عزاداری ها هستند و از کرونا در راه گسترش فضای مجازی استفاده شده است. اشاره ضمنی او به اعتراضات جمعی اخیر تحت هشتگ‌‌هایی چون «اعدام نکنید» است که به واکنش برخی از مسئولان جمهوری اسلامی منجر شد. میرباقری بر ضدیت خود با اعمال قرنطینه و تعطیلی، از جمله تعطیلی اماکن عمومی اصرار و اضافه کرد: «ضرورت نداشت قرنطینه را در ماه رمضان، مقدم بر برگزاری مراسم عزاداری بدانیم و از قرنطینه عبور کرده ایم»
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران هم پنجشنبه «بهره‌مندی‌های معنوی مردم از آئین‌های مرتبط با سوگواری محرم» را « یک نیاز روحی غیرقابل انکار» و برگزاری عزاداری محرم را «یک ضرورت قطعی» خواند و گفت: باید دستورالعمل‌های مناسب برای برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم و صفر طراحی شود.
معاون کل وزیر بهداشت اما پنجشنبه در نشست ستاد پیشگیری و مقابله با کرونای استان گلستان گفت: اجتماعات باید در این ایام [محرم و صفر] به حداقل برسد. او سخنانش را درباره نذر ماسک تکرار کرد و گفت: به جای اینکه اطعام انجام گیرد بهتر است نسبت به نذر ماسک اقدام شود. کم هزینه ترین، راحت ترین و بهترین راهکار مقابله با کرونا این است که ۹۵ درصد مردم هنگام خروج از خانه ماسک بزنند.
حریرچی به برگزاری پنهانی مراسم عروسی و عزا و نقش «ریختن ترس آگاهانه مردم از کرونا» در وخامت وضعیت در بیمارستان‌ها اشاره کرد و گفت:
«مقابله با کووید۱۹ از بیمارستان نیست و باید از تمامی ظرفیت ها اعم از روحانیون، ریش سفیدان، نهاد خانواده، سلبریتی ها و … برای تغییر نگرش مردم و کاهش تماس اجتماعی استفاده کرد.»
افرایش ۵۰ درصدی مرگ براثر کووید۱۹ در تابستان
۲۲۱ نفر دیگر در ۲۴ ساعت گذشته به خاطر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست دادند. به گفته سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت تا روز پنجشنبه ۲ مرداد، ۱۵ هزار و ۷۴ نفر در ایران قربانی بیماری کووید۱۹ شده‌اند. تعداد رسمی مبتلایان نیز تا ۲۸۴ هزار و ۳۴ نفر اعلام شد که ۲هزار و ۶۲۱ نفر آن‌ها در فاصله چهارشنبه تا پنجشنبه ثبت شده‌اند.
وضعیت در استان‌ها نیز مطابق با اعلام وزارت بهداشت به وخامت روزهای گذشته است. استانهای مازندران، فارس، آذربایجان شرقی و غربی، خراسان رضوی، البرز، خوزستان، لرستان، گلستان، کرمان، زنجان و ایلام در وضعیت قرمز قرار دارند و استانهای تهران، اصفهان، بوشهر، هرمزگان، قزوین، مرکزی، خراسان شمالی، همدان، خراسان جنوبی، سمنان، سیستان و بلوچستان، اردبیل و کهگیلویه و بویر احمد هم در وضعیت هشدار به‌سر می‌برند.
سخنگوی وزارت بهداشت درباره روند افزایشی ابتلا به کرونا در استان‌ها ابراز نگرانی کرد و گفت: موارد ابتلا به کرونا در «اکثر استانهای کشور» از جمله خراسان رضوی همچنان رو به افزایش است و در این استان ۱۷ شهرستان در وضعیت قرمز هستند.
ایرج حریرچی نیز از وضعیت قرمز و پرخطر استانهای گلستان، مازندران و تهران اظهار نگرانی کرد.
در شرایطی که برخلاف پیش‌بینی‌ها، آغاز فصل گرما نتوانست تاثیر مثبتی بر کاهش همه‌گیری ویروس کرونا بگذارد، اوج گرفتن تعداد رسمی مبتلایان در مرداد، چشم‌انداز روشنی را برای پاییز ترسیم نمی‌کند.
معاون کل وزارت بهداشت پنجشنبه گفت: فوتی های این روزهای کرونا در کشور، ۵۰ درصد بیشتر از پیک اول آن در اسفند و فروردین است و میزان مرگ و میر در پاییز و زمستان، از تابستان هم بیشتر خواهد بود.
بیم از گسترش فاجعه‌آمیز شیوع کرونا در پاییز
روز گذشته (چهارشنبه) هم کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت دریک کنفرانس خبری گفته بود: «نگران بحران انسانی در پاییز هستیم و اگر امروز به پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک بی‌اعتنا باشیم، وضعیت در شهریور و مهر بسیار بدتر از امروز خواهد شد». حسین کرمانپور، مدیرکل روابط عمومی سازمان نظام پزشکی هم سخت‌ترین کرونا را کرونای فصل پاییز دانسته بود از دولت، ملت و رسانه‌ها برای «جلوگیری از افزایش تلفات» کمک خواسته بود. اعم این نگرانی‌ها احتمال ابتلای همزمان مردم به بیماری آنفولانزا و دیگر بیماری‌های فصلی ست. گسترش بیماری آنفولانزا سال گذشته به مرگ صدها نفر در ایران منجر شد.
در حالی که به‌نظر می‌رسد دولت برنامه مشخصی برای آینده ندارد و بیش از هر چیز به تغییر رفتارهای اجتماعی و همچنین فرضیه «ایمنی جمعی» دلخوش کرده است، نگرانی نسبت به وسعت گرفتن شیوع کرونا تنها نگرانی موجود نیست.
بیشتر بخوانید: راهبرد قضا و قدری دولت: خوش‌بینی به «ایمنی جمعی»
نگرانی عیان از بروز اعتراضات اجتماعی به خاطر کرونا
نظر به سابقه اعتراضات خیابانی سال‌های گذشته و نقش فشارهای اقتصادی در بروز این اعتراضات و همچنین تبعات همه‌گیری کرونا بر اقتصاد ایران، برخی از تحلیل‌گران نسبت به اینکه گسترش دامنه کرونا، آتش اعتراضات جمعی را شعله‌ور کند، ابراز نگرانی کرده‌اند.
روزبه کردونی، رئیس مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی در یادداشتی در روزنامه ایران به این مسئله اشاره کرده و نوشته:
«باید به این پرسش بیندیشیم که آیا نارضایتی ناشی از پاندمی کرونا و آثار آن می‌تواند با اشکال دیگری از نارضایتی ترکیب شده و یا به صورت دیگر خشونت‌ورزی‌های سیاسی دربیاید؟ به عنوان نمونه آیا این نارضایتی می‌تواند محرک نارضایتی‌های قومی، طبقه‌ای و… گردد؟»
او به قابلیت «سیاسی شدن» و در نتیجه «امنیتی شدن» بحران‌های برآمده از کووید۱۹ اشاره کرده و گفته: «جمع ناامنی‌های اقتصادی و غذایی-زیستی با احساس محرومیت نسبی (ناشی از قیاس با دیگر کشورها و البته دیگر استان‌ها و شهرها) می‌تواند موجب خشونت‌ورزی (جمعی) گردد». کردونی بدون اشاره به فرد یا نهاد خاصی درخواست کرده که با توجه به «علم‌محور بودن بحران‌های ناشی از اپیدمی و پاندمی بیماری‌ها»، برای کاهش نارضایتی و پیشگیری از «خشونت»، به شهروندان اطلاعات دقیق علمی و بی‌طرفانه داده شود.
برخی از موسسات پژوهشی بین‌المللی در ارزیابی‌های خود علاوه بر چین، ایران را نیز به پنهان کردن اطلاعات مرتبط با شیوع کرونا متهم کرده و گفته‌اند جمهوری اسلامی ایران منابع خبری و پزشکی را سرکوب کرده و آمارهای خود را پایین نگه‌داشته است.
نظام سلامت ایران در شش ماه گذشته بخش اعظم بار مقابله با ویروس کرونا را تقبل کرده است. به گفته محمد جمالیان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک تنها در استان مرکزی ۱۴۶ پزشک و پرستار از جمله ۹۰ نفر از کادر درمانی دانشگاه و ۵۶ نفر از نیروهای بیمارستان تامین اجتماعی به بیماری کووید ۱۹ مبتلا شدند.
جمالیان به کمبود تجهیزات و نیرو در استان مرکزی اشاره کرد و گفت: باوجود اینکه کادر درمانی درگیر کووید۱۹ شده‌اند و مجوز استخدام پرستار در استان مرکزی داده شد، «کسی تمایل به جذب ندارد».
به گفته او به‌رغم وضعیت قرمز اراک، بقیه شهرهای استان مرکزی هم با مشکل پرشدن تخت‌های بیمارستانی مواجه‌اند و مجبور به فرستادن بیماران خود به اراک هستند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک هم درباره ماه‌های پیش رو گفت: با روند فعلی در فصل پاییز و زمستان که شرایط بحرانی پیش‌بینی شده هیچ تختی برای خدمت به بیماران باقی نمی‌ماند و همه بیمارستان‌ها پر می‌شود.
در همین زمینه:
همه از خدا نبودید که به سوی شیطآن بروید !
M.I.ARM / 23 July 2020