موج ابتلا به ویروس جدید کرونا دست کم بیش از ۲ هزار نفر دیگر را به کووید ۱۹ مبتلا کرده است. یک پژوهش‌ از شیوع کرونا در تهران، آمارهای رسمی وزارت بهداشت را زیر سوال می‌برد. در این میان دولت و ستاد مبارزه با کرونا به «ایمنی جمعی» دلخوش کرده‌اند. مسئولان با خوش‌بینی، نقش بار روانی ناشی از اعمال سیاست‌های لحظه‌ای در تشدید یا برداشتن محدودیت‌ها را در سلامت مردم نادیده می‌گیرند. در نبود اقدامات حمایتی، بخش اعظم پیشگیری‌ و مواجهه با تبعات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا به خود مردم واگذار و وظیفه سنگین کنترل شیوع ویروس و درمان بیماران بر روی دوش کادر درمان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی گذاشته شده است.

براساس برآوردهای وزارت بهداشت تاکنون ۲۵ میلیون نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و تا ۳۵ میلیون نفر در معرض ابتلا به این ویروس هستند. تکیه مسئولان جمهوری اسلامی بر فرضیه اثبات‌نشده ایمنی جمعی، به ‌نوعی بار مقابله و مواجهه با تبعات ناشی از شیوع کرونا را به خود مردم واگذار کرده است (عکس از عطا کناره / AFP)

شیوع ویروس جدید کرونا در ایران به شدت روزهای گذشته ادامه دارد. سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت روز یکشنبه ۲۹ تیر در گزارش روزانه خود از ابتلای ۲ هزار و ۱۸۲ نفر دیگر در یک شبانه روز به کووید۱۹ خبر داد که به گفته او هزار و ۳۲۴ نفر از آنها بستری شده‌اند. در ۲۴ ساعت گذشته ویروس کرونا جان ۲۰۹ نفر را نیز گرفته است. با توجه به این ارقام تاکنون دست کم ۲۸۳ هزار و ۶۵۶ نفر در ایران به کووید۱۹ مبتلا شده و ۱۴هزار ۱۸۸ نفر نیز براثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.

همچنان ده‌ها استان ایران با موج همه‌گیری کرونا درگیرند. به تایید وزارت بهداشت وضعیت «همانند روزهای گذشته» در استانهای آذربایجان شرقی، ایلام، بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، زنجان، گلستان، مازندران، کرمان و فارس قرمز است.

طبق گزارش‌ها در استان فارس که بیش از یک هفته است در وضعیت قرمز قرار دارد، یوسف سلمان‌زاده، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد فارس یکشنبه اعلام کرد؛ به‌خاطر وضعیت قرمز شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌هایی از سوی ستاد مبارزه با کرونا، برپایی مراسم، مجالس و اجتماعات از جمله نمازهای جماعت در شهرهایی که وضعیت آنان قرمز اعلام شده است، ممنوع است.

در استان گلستان نیز هادی حق‌شناس، استاندار گلستان با اظهار نگرانی از افزایش شیوع کرونا در این استان گفت: زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های بیمارستانی منطقه جوابگوی حجم زیاد مبتلایان موج دوم این بیماری در فصل پاییز نخواهد بود. در این استان نیز برگزاری نماز عید قربان و تجمعات ممنوع اعلام شده است.

محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم هم اعلام کرد: تعداد بیماران بستری در اثر ابتلا به کرونا در قم نسبت به اوایل خردادماه سه برابر بیشتر شده است و ۴۰ تا ۵۰ درصد تست‌های کرونا مثبت می‌شود. به گفته او وزارت بهداشت استان‌هایی را که در دو هفته متوالی بیش از ۴ مورد بستری از هر ۱۰۰هزار نفر داشته باشند، قرمز اعلام می‌کند و وضعیت قم هنوز قرمز نشده است.

نتایج یک مطالعه از شیوع کرونا در تهران، در مقابل آمارهای کشوری

آمارهای رسمی به دلایل مختلفی از جمله محدودیت تست‌گیری، گویای وضعیت کنونی همه‌گیری کرونا در ایران نیستند. نتایج یک تحقیق درباره شیوع کووید۱۹ در شهر تهران این ارقام را به صورت جدی زیر سوال می‌برد.

ناهید خداکرمی، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران در جلسه علنی شورای شهر تهران نتایج یک مطالعه گسترده درباره «بررسی اپیدمیولوژیک و پراکندگی بیماری کووید۱۹ در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران» را اعلام کرد که نشان می‌دهد آمارهای وزارت بهداشت تا چه اندازه از آمارهای واقعی فاصله دارند و به نوعی «کنترل‌شده» هستند.

 به گفته خداکرمی، نتایج مطالعه فوق حاکی از آن است که بیش از ۷ هزار و ۱۶۷ نفر از قربانیان ویروس کرونا در ماه‌های گذشته در گورستان بهشت زهرا به خاک سپرده شده‌اند. این رقم بیشتر از نیمی از آمار رسمی کل قربانیان ویروس کرونا در کشور است. خداکرمی تعداد افراد مبتلا به کووید ۱۹ را که در روز گذشته در تهران جان سپرده‌اند ۱۰۱ نفر اعلام کرد. این درحالی‌ست که وزارت بهداشت روز گذشته تعداد کل فوت شدگان در ایران را ۱۸۸ نفر اعلام کرده بود.

«در حال از دست دادن نیروی کار هستیم»

مطالعه مناطق ۲۲ گانه تهران همچنین حاکی از آن است که تنها در یک ماه اخیر ۱۴ هزار نفر به خاطر ابتلا به کووید ۱۹ در سه بیمارستان‌ علوم‌پزشکی تهران بستری شده‌اند. این مطالعه جزئیات بیشتری را نیز در اختیار شورای شهر قرار داده است.

به گفته رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران، از ۱۴ فروردین ۲۷۵هزار نفر با علائم ابتلا به کرونا و ۳هزار ۳۹۶ نفر که نتیجه تست پی سی آر آن‌ها مثبت بوده، در این پژوهش شرکت کرده‌اند که از تعداد کل افراد موردمطالعه ۵۵۰ نفر معادل ۱۴,۹ درصد فوت شدند. بر همین اساس «میزان کشندگی بیماری» در موارد بستری ۱۴,۹ درصد بوده است. از کل افراد ۱۵۳۰ نفر (۴۱,۴ درصد) بهبود پیدا کردند. ۲۲ درصد از افراد مورد تحقیق به دلیل ارتباط با فرد مبتلا، آلوده شدند و ۶۷ درصد هم سابقه شرکت در اجتماعات را داشتند. بیشترین میزان ابتلا نیز در افراد متاهل گزارش شده است.  ناهید خداکرمی در ادامه سخنانش گفت:

«۴۲ درصد مبتلایان سرپرست خانوار بودند که به عبارت ساده تر ما در حال از دست دادن نیروی کار هستیم.»

فرضیه ایمنی جمعی و خوش‌بینی ستاد مقابله با کرونا به افزایش مبتلایان

حسن روحانی، رئیس جمهوری روز گذشته (شنبه) در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با استناد به گزارشی از وزارت بهداشت اعلام کرد که تخمین زده می‌شود در ۱۵۰ روز اخیر  ۲۵ میلیون ایرانی به ویروس مبتلا شده‌اند و ۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر دیگر در معرض ابتلا به آن خواهند بود.

بیشتر بخوانید: برآورد ابتلای ۲۵ میلیون نفر به کرونا در ایران

در گزارش پنج‌ماهه وزارت بهداشت و سخنان حسن روحانی، ابتلای میلیون‌ها ایرانی به ویروس کرونا، با تکیه بر فرضیه ایمنی جمعی، امری «غیرقابل اجتناب» و حتی به صورت ضمنی مثبت تلقی شده است. سخنان روز یکشنبه مسعود مردانی، عضو «کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا» نیز این مسئله را تایید می‌کند. او در توضیح برآوردهای وزارت بهداشت گفت: ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد مبتلا به کووید۱۹ بدون علامت هستند و برهمین اساس هم این آمار ۲۵ میلیونی جزو آمار روزانه‌ای که وزارت بهداشت اعلام می‌کند، نیست. ارائه آمارهایی مانند ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا تاکنون با مطالعات سری‌اپیدمی بر بیماری به دست می‌آید که نشانگر وسعت گسترش بیماری است.

مردانی در ادامه گفت: «چه سیاست کشور بر ایجاد ایمنی جمعی باشد و چه نباشد، ما در حال حرکت به سمت ایمنی جمعی هستیم که به اعتقاد بنده روند ایجاد ایمنی نسبی، روند مثبتی است. در اسفند ماه پیش‌بینی کرده بودم که حداقل تا یک سال آینده ۳۰ تا ۷۰ درصد افراد به کرونا مبتلا خواهند شد، آن زمان این موضوع باعث ناراحتی مردم شد، اما اکنون می‌بینیم که آن پیش‌بینی‌ها درست بوده است و قدم اول ایمنی جمعی محقق شده است».

او افزود: « این موضوع را باید به فال نیک گرفت. اگر این تعداد افراد به بیماری کرونا مبتلا شده باشند، به احتمال زیاد مجددا به بیماری مبتلا نمی‌شوند؛ زیرا آنتی‌بادی محافظت کننده در بدن شان به وجود آمده است و شاید اگر روزی تا ۷۰ درصد جمعیت ایران مبتلا شوند بتوان ماسک، دستکش و… را کنار گذاشت».

اظهارات عضو «کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا» در حالی مطرح می‌شود که گزارش‌ها نشان از آن دارد که فرضیه ایمنی جمعی دربرابر ویروس کرونا حتی در کشورهایی که از ابتدای شیوع کووید۱۹ سیاست‌های خود را برپایه آن اعمال کردند، نتیجه مطلوبی نداده و نتوانسته جلوی مرگ و میر یا زیان‌های اقتصادی را بگیرد. از جمله این کشورها می‌توان به سوئد، بریتانیا و برزیل اشاره کرد.

از سوی دیگر نتایج یک پژوهش علمی در اسپانیا، از جمله کشورهای درگیر با شیوع گسترده کرونا در موج اول جهانی، ایمنی خونی براثر ابتلا به کرونا را زیر سوال برده است. این پژوهش نشان می‌دهد همه‌گیری کرونا در این کشور به‌رغم اینکه بیش از ۳۰۰هزار نفر را مبتلا کرده و جان نزدیک به ۲۸ هزار نفر را گرفته، تنها در خون ۵ درصد از مردم آنتی‌بادی ایجاد کرده است.  

تکیه مسئولان ایران بر فرضیه ایمنی جمعی به سیاست‌گذاری لحظه‌ای و عدم توجه به لزوم برنامه جامع بلند مدت برای مقابله با کرونا منجر شده است. ستاد مقابله با کرونا براساس آمارهایی که درباره تطبیق آن‌ها با واقعیت تردید وجود دارد، محدودیت‌ها را تشدید می‌کند یا بر می‌دارد. اعمال محدودیت‌ها و قرنطینه شهرها در موج اول کرونا، که به کنترل نسبی شیوع ویروس انجامید به خاطر فشارهای اقتصادی به‌سرعت برداشته شد. اعلام «وضعیت عادی» و سفید اعلام کردن بسیاری از شهرهای ایران منجر به این شد که این مناطق به فاصله کمی به مناطق قرمز یا هشدار از نظر شیوع کرونا بدل شوند. اکنون در موج دوم، برخی از محدودیت‌ها در تهران و استان‌های مختلف برگردانده شده است.

در غیاب سیاست‌های حمایتی، شیوع کرونا بار سنگینی را بر مردم و نظام سلامت تحمیل کرده است.

بیشتر بخوانید: