هالی گلدن – تو حالا رییس جمهور ایالات متحده هستی. ایران برای ساختن بمب هسته‌ای به اندازه کافی اورانیوم غنی شده دارد. به مردم آمریکا قول داده‌ای که این موضوع تحمل نخواهد شد و آمریکا دست به عملیات نظامی خواهد زد.

هرچند بی‌تجربه‌ای، اما سرنوشت کشور اکنون در دست‌های توست. خب… حالا می‌خواهی چه کنی؟ آیا از طریق کانال‌های دیپلماتیک وارد می‌شوی تا ائتلافی بین‌المللی راه بیندازی یا حمله‌ای یک‌جانبه می‌کنی؟

این نخستین تصمیمی است که بازیکن باید در بازی کامپیوتری جدید بگیرد. این بازی ماجراجویانه با نام “بگو چطور تمام می‌شود“، به پروژه ” امنیت ملی ترومن” تعلق دارد. طی بازی و بر اساس هر تصمیم، بازیکنان با مجموعه‌ای از بحران‌‌ها یا تحریم‌های بحران‌زا یا عواقب جدی روبرو می‌شوند.

این بازی مدتی پیش به شکل ویدئویی توسط گروه سیاست‌گذار (کارگروه سیاسی) این موسسه تهیه شده و بعد از یک دوره آزمایشی سه هفته‌ای، روی وب‌سایت آن رفته است. البته درباره محتوای این بازی با مقامات بالای امنیت ملی آمریکا مشاوره شده و آنها حدسیات خود را درباره عواقب حمله احتمالی به ایران را ارائه داده‌اند.

بازی‌های ویدئویی می‌توانند برای انتقال اطلاعات ابزار خوبی باشند؛ اما ‌آنها را می‌توان ابزارهای قدرتمند دفاعی هم دانست. این بازی‌ها به‌جای تغذیه مردم با مقالات روزنامه‌ها یا اخبار، به آنها فرصت یک مشارکت واقعی می‌دهند و موجب آشنایی‌شان با عواقب موضوع می‌شوند. این شیوه می‌تواند باعث شود که مردم به نتایج چنین تصمیم‌هایی بیشتر اهمیت دهند. 

بر اساس گفته استفانی دریر، مدیر ارتباطات رسانه‌ای پروژه، این بازی تاکنون ۲۰ هزار بازدیدکننده داشته است. هدف بازی، آموزش عموم مردم است: «اگر قرار باشد با ایران وارد جنگ شویم، باید هزینه‌ها و عواقب آن را بدانیم. هدف این است که گزینه‌های ممکن، به دقت شبیه‌سازی شوند.»

بازی‌های ویدئویی می‌توانند برای انتقال اطلاعات ابزار خوبی باشند؛ اما ‌آنها را می‌توان ابزارهای قدرتمند دفاعی هم دانست. این بازی‌ها به‌جای تغذیه مردم با مقالات روزنامه‌ها یا اخبار، به آنها فرصت یک مشارکت واقعی می‌دهند و موجب آشنایی‌شان با عواقب موضوع می‌شوند. این شیوه می‌تواند باعث شود که مردم به نتایج چنین تصمیم‌هایی بیشتر اهمیت دهند.

البته این نوع بازی‌ها بی‌طرف و بدون غرض هم نیستند. پیش‌فرض‌های موسسه ترومن این بازی را شکل داده و نام آن که نقل قولی از ژنرال پترائوس است، نشان‌دهنده تعصب خاص آنهاست. ژنرال پترائوس، فرمانده نیروهای مستقر در عراق می‌گوید شروع کردن یک جنگ چقدر آسان است اما پایان دادن به آن بسیار دشوار.

این بازی، یک راه جالب و مشارکت‌جویانه برای دخالت دادن عموم مردم است. آنها را با ذهنیت‌های یک رییس جمهور آشنا می‌کند اما در عین حال انتخاب‌ها و نتایج احتمالی را محدود و مشخص می‌کند. البته این بازی، بازیکنان را بر اساس ادراک موسسه ترومن از موضوع، در موقعیت تصمیم قرار می‌دهد. این یک پروپاگاندا یعنی شیوه هوشمندانه، هدفمند و هماهنگ برای تبلیغ است. این نوع بازی‌های دفاعی کامپیوتری، بی‌شک در جاهای دیگر هم تکرار و تقلید خواهند شد.

بازی «بگو چطور تمام می‌شود» می‌خواهد که بازیکنان، هزینه‌ها و عواقب عملیات نظامی علیه ایران را دریابند. درست از لحظه‌ای که کشور قدم در راه جنگ می‌گذارد، هر تصمیمی تنها مسبب ویرانی می‌شود. زمانی که خود من به آخرین مرحله بازی رسیدم، به من این‌طور اعلام شد: «ما میلیاردها دلار برای عملیات نظامی خرج کردیم، اما مطمئن نیستیم که برنامه هسته‌ای ایران از بین رفته یا به پایان رسیده باشد.»

هدف این بازی چنین اعلام شده که بازیکنان با انجام آن، هزینه‌ها و عواقب عملیات نظامی علیه ایران را دریابند. درست از لحظه‌ای که کشور قدم در راه جنگ می‌گذارد، هر تصمیمی تنها مسبب ویرانی می‌شود. زمانی که خود من به آخرین مرحله بازی رسیدم، به من این‌طور اعلام شد: «ما میلیاردها دلار برای عملیات نظامی خرج کردیم، اما مطمئن نیستیم که برنامه هسته‌ای ایران از بین رفته یا به پایان رسیده باشد.»

واکنش من هم احتمالا همان چیزی بود که این پروژه توقع داشت: «هرگز نباید در قدم اول وارد جنگ شد.» این واکنش به شدت متقاعدکننده و در عین حال بسیار هیجان‌انگیز است که بازی، فرصتی به بازیکن می‌دهد که خود را در مقام قدرتمندترین فرد آمریکا احساس کند.

بازیکنان در مواجه شدن با سوالی که پاسخش در اخبار منتشر خواهد شد، به نتایج جزئی هر تصمیم خود پی می‌برند، چون واقعا احساس می‌کنند که این سناریو را زندگی کرده‌اند. دریر می‌گوید: «این بازی مردم را مجبور می‌کند که عواقب اعمال‌شان را در نظر بگیرند. مردم واقعا وارد این بازی می‌شوند و لحظه‌ای توقف می‌کنند. این همان چیزی است که ما می‌خواهیم.»

حتی اگر یک نفر درباره درستی و دقت این بازی چیزی بپرسد، بازیکنان نمی‌توانند بدون تجزیه و تحلیل دقیق عواقب آن، ساده‌انگارانه درباره حمله به ایران اظهارنظر کنند.

 ترومن نخستین موسسه‌ای نیست که از بازی برای تبلیفات استفاده می‌کند. حزب‌الله، حدود پنج سال پیش، بازی‌ای به نام “نیروی ویژه ۲” تولید کرد که نبردی واقعی بین آنها و اسرائیل را به تصویر می‌کشید. در این بازی، بازیکنان در نقش جنگجویان مقدس ظاهر می‌شوند و هرچه تعداد بیشتری اسرائیلی بکشند، امتیاز بیشتری می‌گیرند. علی ظاهر، نماینده رسانه‌ای حزب‌الله، در اوت ۲۰۰۷ به شبکه تلوزیونی “سی ان ان” گفت: «این بازی فرهنگ مقاومت را به کودکان می‌آموزد. مبارزه باید ادامه پیدا کند و از این سرزمین و این ملت باید نگهبانی شود.»

البته ترومن نخستین موسسه‌ای نیست که از بازی برای تبلیفات استفاده می‌کند. حزب‌الله، حدود پنج سال پیش، بازی‌ای به نام “نیروی ویژه ۲” تولید کرد که نبردی واقعی بین آنها و اسرائیل را به تصویر می‌کشید. در این بازی، بازیکنان در نقش جنگجویان مقدس ظاهر می‌شوند و هرچه تعداد بیشتری اسرائیلی بکشند، امتیاز بیشتری می‌گیرند. علی ظاهر، نماینده رسانه‌ای حزب‌الله، در اوت ۲۰۰۷ به شبکه تلوزیونی “سی ان ان” گفت: «این بازی فرهنگ مقاومت را به کودکان می‌آموزد. مبارزه باید ادامه پیدا کند و از این سرزمین و این ملت باید نگهبانی شود.»

اینک، تعدادی بازی ویدئویی تنها برای تقویت ایده‌ها تولید می‌شوند و در تلاش برای ایجاد محیطی برای پدیدار شدن افکار تازه هستند. آوریل گذشته نیز، بازی “مسیر نجات از فقر” توسط موسسه ” راه آینده” راکفلر، تولید شد و تلاش کرد با فراهم کردن زمینه مباحثه میان مردم سراسر دنیا، راه‌حلی برای فقر جهانی پیدا کند. این بازی یک بازی کارتی بود که از ۱۴۰ کاراکتر ساخته شده بود. بازی موسسه “راه ‌آینده” با جذب ۱۶۰۰ نفر در ۷۹ کشور با خلق ۱۸ هزار ایده جدی برای مبارزه با فقر پایان گرفت (نگاه کنید به اینجا).

اکنون من به سوال نهایی رسیده‌ام: «بگو چطور تمام می‌شود؟» جنگ من، نه تنها به کشته شدن تعداد بی‌شماری آمریکایی، ایرانی و عراقی ختم شده، که قیمت گاز ایران به شکل نجومی بالا رفته و بیکاری هم‌چنان آمار بالایی دارد. بازی از من می‌پرسد که مایلم جنگ را با افزایش فوق‌العاده تعداد سربازان آمریکایی، خروج کامل نفرات، انزوای ایران یا مدیریت تهدید و مداخله محدود به پایان ببرم؟

من آخرین مورد را انتخاب کردم. اما وقتی می‌بینم که این تصمیم به معنای به کارگیری ۲۰ هزار سرباز فعال و هزینه سالانه ۱۸ میلیارد دلار همراه با بمباران ایران در هر سه یا چهار سال است، دلم می‌خواهد ماشین زمان را به عقب برگردانم و به سوال اول برگردم و این بار هرگز جنگ را انتخاب نکنم.

*هالی گلدن، همکار تحریریه ورد پالیسی ژورنال (نشریه موسسه سیاست جهانی) است.

منبع: موسسه سیاست جهانی