پژمان اکبرزاده – لب‌ها و بینی‌های سوخته، چشم‌هایی که حتا اثری از جای آنها هم دیده نمی‌شود…
این‌ها ازجمله صحنه‌های فیلم تکان‌دهنده‌ی “نجات چهره” است: Saving Face. فیلمی که به شرایط زنان قربانی اسیدپاشی در پاکستان می‌پردازد و امسال در بخش فیلم‌های مستند در فرم کوتاه، برنده‌ی جایزه اسکار شد.
فیلم “نجات چهره” دوشنبه، ۲۷ مارس ۲۰۱۲ در شهر لاهه نمایش داده شد؛ در بخشی از برنامه‌های جشنواره Movies that Matter که به کوشش بنیاد پرنس کلاوس، سازمان عفو بین‌الملل و با حضور تعدادی از سازندگان فیلم سازماندهی شده بود.
در این مستند ۵۲ دقیقه‌ای یک متخصص پاکستانی در زمینه‌ی جراحی پلاستیک که ساکن لندن است ما را به پاکستان می‌برد، برای دیدار گروهی از زنان که قربانی اسیدپاشی توسط همسر یا خواستگارشان شده‌اند؛ زنانی که با آسیب شدید چهره، عملاً از حق داشتن زندگی طبیعی، حضور در جامعه و حتی دیدار فرزند محروم شده‌اند.
دشواری‌های زندگی چند زن به شک موازی نمایش داده می‌شود و همچنین کوشش‌های وکلا، نمایندگان پارلمان و دیگر فعالانی که در پاکستان برای از میان بردن حمله با اسید تلاش می‌کنند. اما از سوی دیگر یکی از فعالان محلی که برای ثبت موارد اسیدپاشی فعالیت می‌کند، از گسترش چنین حمله‌هایی در مناطق گوناگون پاکستان خبر می‌دهد.
فیلم مستند “نجات چهره” توسط شِرمین عبید چینوی و دانیل جانگ کارگردانی شده است. شِرمین، متولد ۱۹۷۸، روزنامه‌نگار و مستندساز پاکستانی‌ـ کانادایی‌ست که تاکنون جوایز گوناگونی را برای فعالیت‌هایش در این دو رشته دریافت کرده است، از جمله جایزه‌ی Emmy برای مستند “پاکستان، کودکان و طالبان” در سال ۲۰۱۰.
او پیش از نمایش فیلم در لاهه خطاب به حاضران گفت: “وقتی فیلمی درباره‌ی مشکلات می‌سازید، بسیار خوب است که راه‌حل را هم به تماشاچیان نشان دهید و امشب در این فیلم شما می‌بینید که چه طور فعالان پاکستانی در تلاش هستند تا شرایط را در جامعه پاکستان تغییر دهند. فیلم اکنون یک صدای جهانی‌ست. از راه فیلم مردم از موضوعات آگاه می‌شوند و همچنین درمی‌یابند که چه گونه می‌توانند در حل مسئله نقش داشته باشند.”
در جلسه‌ی پرسش و پاسخ پس از نمایش فیلم یکی از تماشاگران از شِرمین پرسید، آیا الان می‌توانید فیلم را در خود پاکستان هم به نمایش درآورید؟ شرمین پاسخ داد:
“ما و همکاران‌مان در ساخت فیلم، بسیار علاقمند هستیم که فیلم را در پاکستان نمایش دهیم ولی پیش از آن، باید اطمینان حاصل کنیم که زنان و قربانیانی که در این فیلم، بی‌پروا سخن گفته‌اند از امنیت کافی برخوردار هستند. آنها برای حضور در این فیلم و نمایش چهره‌شان بسیار شجاعت به‌خرج داده‌اند. اُسکار، زندگی این زنان را تغییر داده، چرا که الان صورت آنها همه جا هست. آنها به ما اجازه دادند تا چهره‌های‌شان نشان داده شود ولی آن زمان کسی فکر نمی‌کرد که این فیلم این قدر جلب توجه کند.”
در جریان نشست با گروه تهیه‌کننده‌ی فیلم پرسیدم آیا با توجه به عزم دولت پاکستان برای مجازات شدید اسیدپاشان در این کشور، از بابت فرهنگ‌سازی نیز اقداماتی صورت می‌گیرد؟ دکتر جان موریسون، مدیر بنیاد نجات‌یافتگان حملات اسیدی در لندن گفت:
“این مسئله تنها محدود به پاکستان نیست و حدود ۲۰ کشور دنیا درگیر این مسئله هستند. در بنگلادش، در کامبوج و مناطق دیگر. در نتیجه این یک معضل جهانی‌ست. در این بین، مسئله‌ای که مطرح است موضوع تغییر رفتار است. برای اقدام بنیادین در این زمینه شما باید مردان جوان را با برنامه‌های آموزشی و آگاه‌‌‌کننده هدف قرار دهید. چون نمی‌توانیم این مسئله را انکار کنیم که این کار از طرف مردان نسبت به زنان صورت می‌گیرد.”
دکتر موریسون همچنین افزود: “برای نمونه ما در سال ۲۰۰۲ در روز جهانی زن تصمیم گرفتیم که در پایتخت بنگلادش سازمان‌دهنده‌‌ی راهپیمایی، زنان نباشند. در نتیجه در آن روز ما شاهد حضور پنج هزار مرد در راهپیمایی بودیم: دانشجوها، هنرمندها و گروههای گوناگون جامعه…”
برای نمایش مستند «نجات چهره» بسیاری از پاکستانی‌های مقیم هلند و همچنین سفیر پاکستان در لاهه نیز در برنامه شرکت کرده بودند. این برنامه نخستین نمایش جهانی نسخه کامل این فیلم بود.
*ایمیل تهیه‌کننده:
– تریلر «نجات چهره»