محسن کاکارش – در ادامه‌ی فشار بر فعالان فرهنگی آذربایجان پیگری‌های حسن دمیرچی نوازنده‌ی آذربایجانی برای ابطال لغو امتیاز آموزشگاهی که ۱۵ سال در آن فعالیت داشت، بی‌نتیجه مانده است.
حسن هرگلی یا حسن دمیرچی که بیشتر در آذربایجان به نام «استاد حسن آذربایجان» شناخته شده، فعالیت های هنری خود را چهل سال پیش شروع کرده و از سال ۱۳۷۰ «آموزشگاه موسیقی آذربایجان» را تأسیس کرد. این آموزشگاه پنج سال پیش به دنبال بازداشت آقای دمیرچی بسته شد. این هنرمند آذربایجانی پس از سپری نمودن شش ماه حبس، آزاد شد و از آن زمان پیگیری‌هایش برای بازگشایی آموزشگاه موسیقی آذربایجان ادامه دارد.
نقی محمودی وکیل مدافع این هنرمند آذربایجانی به زمانه گفت: «علیرغم اینکه در حکم آقای دمیرچی هیچ اشاره‌ای به بستن آموزشگاه وی نشده، اما از بازگشایی آن ممانعت به‌عمل می‌آید.»
با حسن دمیرچی نوازنده آذربایجانی گفت‌وگویی کرده ام. نخست از وی پرسیدم: فعالیت های هنری خود را از چه زمانی آغاز کردید و علت بسته شدن آموزشگاه موسیقی شما چه بود؟
حسن دمیرچی: آغاز فعالیت‌های هنریم به ۴۰ سال پیش برمی‌گردد و بیشتر در مقامات آذربایجان کار کرده‌ام. در سال ۱۳۷۰ آموزشگاهی به نام آموزشگاه آذربایجان تاسیس کردیم. در این آموزشگاه به مدت ۱۵ سال کار کردم و طی این سال‌ها شاگردان زیادی آموزش دیدند تا سال ۱۳۸۵ و جریان کاریکاتور روزنامه‌ی ایران و اعتراضات مردم در تبریز. بنده در آن اعتراضات شرکت کردم و پس از دو روز بازداشت و به یک سال حبس تعزیری محکوم شدم. خوشبختانه با تلاش وکیلم آقای محمودی تبرئه شدم.
چه مدتی در زندان به‌سر بردید؟
به مدت شش ماه در زندان بودم. در زندان برخی از کارهای هنری خودم را که از تلویزیون تبریز پخش می‌شد می شنیدم. دیگر زنداینان تعجب می‌کردند که چرا من در زندان هستم.
پس از آزادیتان چه اتفاقی افتاد؟
پس از آزادی متوجه شدم که امتیاز آموزشگاه را لغو کرده‌اند. از تمام راه‌هایی که سراغ داشتم پیگری کردم، نتیجه‌ای نداشت. اما پس از پنج سال به من گفتند که قومگرا هستید و از اول انقلاب قومگرایی کردید و آموزشگاهتان باز نخواهد شد.
فعالیت‌های شما در آموزشگاه بیشتر در چه عرصه‌هایی بود؟
ما بیشتر موسیقی ملی آذربایجان کار می‌کردیم و هفته ای دو بار کلاس داشتیم. کنسرت‌های مقامی داشتیم. کارهای خودمان را در کنسرت‌ها اجرا می‌کردیم.
در آموزشگاه آذربایجان همزمان تقریباً چند نفر آموزش می‌دیدند؟
قبل از اینکه آموزشگاه تعطیل شود ۲۰۰ شاگرد داشتم و ۱۲ معلم و مربی آموزش در آنجا کار می‌کردند.
آیا انجمنی در ایران وجود دارد که از شما حمایت کند؟
بله، انجمن ایفاگران موسیقی آذربایجان هم برای بازگشایی آموزشگاه تلاش کرد، اما بی‌ثمر ماند. چون این قضیه را ظاهراً جدی گرفته‌اند.
به نظرت چرا جدی گرفته‌اند؟
از نظر آنان این بود که به قهرمانان آذربایجان و کارهای آذربایجان می‌پرداختیم، به‌همین خاطر خوششان نمی‌آمد و امتیاز را لغو کردند. البته این بهانه بود که ما این کارها را ادامه ندهیم.
پس از این ماجرا به فعالیت‌های هنری ادامه داده‌اید؟
بله، ولی ناچار هستیم بیشتر در خانه کار کنیم.
در خارج از ایران کنسرت اجرا کرده‌اید؟
بله، در کشورهای آلمان، نروژ و سوئد… کنسرت داشته‌ام.
از بازداشت تا لغو امتیاز آموزشگاه
در رابطه با فعالیت های هنری حسن دمیرچی و روند حقوقی پرونده اش به سراغ موکل آذربایجانی‌اش نقی محمودی می‌روم.
وی نخست در پیوند با فعالت‌های هنری این هنرمند آذربایجانی گفت: «آقای حسن هرگلی یا حسن دمیرچی یا حسن آذربایجان که در محافل ادبی و فرهنگی آذربایجان بیشتر به این دو نام اخیر شهره هستند، سال‌هاست که در ترویج موسیقی مقامی آذربایجان و آواز و آموزش تار زحمات زیادی کشیدند. در این ارتباط حتی در اوایل سال‌های بعد از انقلاب که محدودیت‌هایی برای موسیقی بود، کار خودشان را تعطیل نکردند و به تربیت افراد زیادی پرداخته‌اند که عده‌ی زیادی از این افراد در داخل و خارج از کشور به‌عنوان نوازنده تار و خواننده فعالیت دارند.»
نقی محمودی در رابطه با بازداشت موکلش و محاکمه وی گفت: «در جریان توهین روزنامه ایران به مردم آذربایجان استاد حسن دمیرچی نیز مانند بقیه افراد در این تجمع اعتراضی که در اول خرداد سال ۸۵ شکل گرفت، شرکت کردند و هیچ ارتباط و هیچ دخالتی در آشوب یا آتش زدن مؤسسه ای نداشتند و صرفاً اعتراض خودشان را به شکل مدنی هم‌پای سایر افراد نشان دادند. متأسفانه بعد از این قضیه دستگیر شدند و به اتهام تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و تبلیغ به نفع گروهک تجزیه‌طلب پان ترکیسم مواجه شدند. (این اتهام، اتهام درستی نبوده. شاید پان ترکیسم به‌عنوان یک نحله‌ی فکری مطرح باشد ولی به‌عنوان یک گروه یا سازمان یا هر حزبی که دارای تشکیلات یا دارای ارتباط ارگانیک و اساسنامه و مرامنامه هست، وجود ندارد.) به هر حال با این اتهام در دادگاه تبریز در سال ۸۵ محاکمه و به یک سال حبس تعزیری محکوم شدند. به رأی صادره اعتراض کردیم. پرونده به دادگاه تجدید نظر ارجاع شد و متأسفانه در دادگاه تجدید نظر حکم عیناً تائید شد. ولی پس از درخواست اعاده‌ی دادرسی از دیوان عالی کشور، شعبه‌ی دیوان عالی کشور با دقت تمام پرونده را مطالعه کرد و نهایتا رأی به برائت آقای حسن دمیرچی داد.»
این وکیل دادگستری به آخرین تلاش‌هایشان برای ابطال لغو امتیاز آموزشگاه آذربایجان اشاره می کند و می‌گوید: «با این وضع از سال ۸۵ که آموزشگاه موسیقی ایشان بسته شده و باوجود اینکه در حکم صادره چنین ممنوعیت و محدودیتی برای آموزشگاهشان وجود نداشته تا به حال آموزشگاهشان باز نشده است. ما دادخواستی به دیوان عدالت اداری دادیم که موضوع ابطال لغو آموزشگاه موسیقی آذربایجان بود. اخیراً رأی از یکی از شعب دیوان عدالت اداری ابلاغ شده که در آن رأی اشاره می‌کند به اینکه استاد از اوایل انقلاب تمایل به فعالیت قومگرایی داشته است و با فعالیت در شهرها و کشورهای مختلف خود را رهبر حرکت ملی آذربایجان معرفی می‌کند. در حالیکه من به جرأت می‌توانم بگویم که حسن آذربایجان شاید جزو نادر انسان‌هایی است که هیچ ادعایی ندارد و باوجود فعالیت چشمگیر و گسترده‌ای که در راه اعتلای فرهنگ آداب و سنن و موسیقی آذربایجان داشته است، هیچوقت نام خود را به‌عنوان یک رهبر یا به‌عنوان یک پیشرو معرفی نکرده است. همیشه با تواضع و خضوع خاصی اهداف خودشان را پیش برده‌اند. به هر حال حکمی که از طرف دیوان صادر شده است، درخواست ابطال لغو امتیاز آموزشگاه آذربایجان رد شده و در آن به گزارش نیروی انتظامی استناد شده که اعتقاد دارند که استاد حق ادامه‌ی فعالیت در زمینه‌ی آموزشگاه موسیقی را ندارند.»