کمیته میراث جهانی یونسکو هر سال نشستی برگزار می‌کند و درباره محوطه‌های تاریخی و طبیعی که شایستگی ثبت در میراث جهانی و طبیعی را دارند تصمیم می‌گیرد. این آثار می‌بایست بیانگر و نمایانگر «یک ارزش فرهنگی جهانی» باشند.
چهلمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو مصادف شده بود با کودتای نافرجام در ترکیه. به همین دلیل کمیته به مدت یک روز به تعویق افتاد، اما مجدداً یکشنبه ۱۷ ژوئیه کار خود را از سر گرفت.
۱۱ قنات ایرانی که در میان آن‌ها قنات شاهزاده ماهان از قنات‌های نمونه به شمار می‌آید و همچنین کویر لوت در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. اما ثبت این آثار تنها حادثه در خور تأمل اجلاس استانبول نبود. حادثه شاید مهم‌تر ثبت بناهای لوکوربوزیه، معمار برجسته سوئیسی – فرانسوی بود. نگاهی داریم به مهم‌ترین آثاری که در چهلمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در استانبول به ثبت جهانی رسید:
بناهای لوکوربوزیه
هفت کشور از سه قاره جهان تقاضا کرده بودند که بناهای لوکوربوزیه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت برسد. این تقاضا سه بار رد شد تا اینکه سرانجام روز گذشته کمیته میراث جهانی یونسکو با ثبت این آثار موافقت کرد.
شارل ادوارد ژانره، معمار فرانسوی – سوئیسی که به «لوکوربوزیه» شهرت داشت، از پیشگامان معماری متعالی‌ست. او به سادگی بنا اعتقاد داشت و تلاش می‌کرد نیازهای انسان مانند هوا و نور را در طراحی‌هایش در نظر بگیرد. بناهای او مکعب‌شکل و بی‌زینت‌اند با بام‌هایی صاف که به عنوان فضای سبز هم از آن می‌توان استفاده کرد و پنجره‌هایی طویل و سرتاسری و بالکن‌های وسیع.
مجتمع پامپولا
فقط لوکوربوزیه این بخت را نداشت که آثارش در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شود. مجتمع پامپولا در برزیل اثر اسکار نیمایر هم به ثبت جهانی رسید. نیمایر، معمار فقید برزیلی، یکی از مهم‌ترین معماران معاصر جهان است. او آثار زیادی از خود به جای گذاشته، از جمله بنای سازمان ملل متحد در نیویورک و مجتمع ساختمانی پامپولا.
خمیرمایه کار نیمایر آهن و فولاد و بتن است. اما او این مصالح را در قالی نرم و ظریف عرضه می‌کند. مجتمع پامپولا در کرانه یک دریاچه مصنوعی واقع شده و دربردارنده کلیسا، سالن رقص، قمارخانه و مراکز تفریحی دیگر است.
نان مادول
فقط بناهای به یاد ماندنی از شاهکارهای معماری معاصر در فهرست میراث فرهنگی به ثبت نمی‌رسد. گاهی هم محوطه‌های در خطر ثبت جهانی می‌شود. نان مادول شهری ویرانه در میانه آب‌های اقیانوس آرام در میکرونزی است. میکرونزی از مجموعه ۶۰۰ جزیره بزرگ و کوچک تشکیل شده است. پیشینه و قدمت نان مادول به سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلادی می‌رسد و در معرض نابودی قرار دارد.
محوطه باستانی نالاندا
محوطه باستانی نالاندا در ایالت «بهار» هندوستان قرار دارد. در این محوطه باستانی در قرن پنجم میلادی دانشگاهی قرار داشته با ۱۰ هزار دانشجو و هزار استاد. عمارت‌های ۹ طبقه، شش معبد و هفت دیر در این محوطه باستانی قرار دارد. در کتابخانه این شهر باستانی ۹ میلیون کتاب نگهداری می‌شده است. در قرن دوازدهم میلادی مسلمانان با هجوم به هند این دانشگاه و کتابخانه را نابود کردند.
سنگ‌قبرهای استچاک
مجموعه سنگ قبرهای استچاک (Stećak) متعلق به قرون وسطی است و در کشورهای بوسنی و هرزگوین، غرب صربستان، غرب مونته‌نگرو و همچنین مرکز و جنوب کرواسی قرار دارد. این سنگ‌قبرها را می‌توان در ۳۰ گورستان باستانی این کشور‌ها مشاهده کرد. این گورستان‌ها که متعلق به قرن ۱۲ تا ۱۶ پس از میلاد هستند، بنابر سنتِ قرون وسطی در اروپا دارای سنگ قبرهای ردیفی هستند که از جنس سنگ آهک و با حکاکی نقش‌هایی مانند شکار، زندگی روزانه مردم، هلال ماه، صلیب، و تمرینات شوالیه‌ها ساخته شده‌اند.
محوطه باستانی فیلیپی
محوطه باستانی «فیلیپی» در یونان در دامنه شهر آکروپلیس در شرق مقدونیه و ناحیه تراس در شبه جزیره بالکان و در جاده کهن رابط میان آسیا و اروپا قرار دارد. شهر باستانی فیلیپی در سال ۳۵۶ قبل از میلاد توسط فیلیپ دوم، شاه مقدونیه و با سبک مرسوم در امپراطوری روم بنا نهاده شد.
محوطه آنته‌کرا دولمن
محوطه باستانی آنته‌کرا دولمن (Antequera Dolmen) در مرکز منطقه آندولوس در جنوب اسپانیا واقع شده و شامل سه بنای تاریخی سنگی و دو اثر تاریخی طبیعی است. این آثار که در دوران نوسنگی و عصر برنز و با استفاده از تخته‌های بزرگ سنگی ساخته شده، از برجسته‌ترین آثار معماری پیش از تاریخ در اروپا محسوب می‌شود. برخی دانشمندان قدمت این محوطه باستانی را چهار هزار سال و برخی پنج هزار سال برآورد کرده‌اند.
شهر باستانی آنی
شهر باستانی «آنی» (Ani) در فلات متروکه‌ای در شمال شرقی در ترکیه قرار دارد. این شهر مشرف بر دره‌ای است که تشکیل‌دهنده مرز طبیعی میان کشور ترکیه و ارمنستان است. این شهرِ قرون وسطایی دارای ساختارهای مسکونی، مذهبی و نظامی‌ست که در طول سالیان طولانی توسط سلسله‌های مسیحی و مسلمان ساخته شده‌اند.
این شهر در قرن ۱۰ و ۱۱ میلادی و با انتخاب به عنوان پایتخت قلمروی باگراتید، به اوج دوران شکوه و عظمت خود رسید و در دوران بیزانس، سلجوقی و سلطنت گرجستان به بقای خود به عنوان یک شهر مهم ادامه داد، اما حمله مغول‌ها و یک زلزله مهیب در سال ۱۳۱۹ میلادی آن را به ویرانی کشاند.
غارهای گورهام
مجموعه غارهای «گورهام» در انگلستان در صخره‌های آهکی در بخش شرقی صخره جبل‌الطارق واقع شده و دربردارنده شواهدی از زندگی انسان‌های اولیه در طول بیش از ۱۲۵ هزار سال است.
صخره‌های کوه هواشان
صخره‌های کوه هواشان که یکی از پنج کوه مقدس چین و یکی از مکان‌های مورد علاقه گردشگران است در نزدیکی شهر هوایین چین قرار دارد. در ۳۸ صخره، مراسم آیینی مردمانی را که در فاصله بین قرن پنجم پیش از میلاد تا قرن دوم بعد از میلاد در این نواحی زندگی می‌گردند بر سنگ‌نگاره‌هایی حک شده است.
یک بندر استعماری
جزیره آنتیگوا و باربودا در شرق دریای کارائیب واقع شده است. بندرگاه آنتیگوا و باربودا یکی از بناهای به یاد مانده از دوران استعمار است که در قرن هجدهم ساخته شده. ظاهراً بشر به تدریج آموخته که آنچه را که از سرکوب و قتل و غارت نشان دارد، به یک اثر فرهنگی بدل کند.
قنات ایرانی
یکی از ممتازترین ۱۱ قنات ایرانی که در فهرست یونسکو به ثبت رسید در باغ شاهزاده ماهان قرار دارد. این باغ را عبدالحمید میرزا ناصرالدوله حاکم کرمان در اواخر دوره قاجار از خود به جای گذاشته: نمونه‌ای از تاریخ سرکوب مردمان بلوچستان که اکنون جزو میراث فرهنگی ایران قرار گرفته و یک اثر تاریخی به شمار می‌آید.
عبدالحمید میرزا شش بار به بلوچستان رفت و قیام مردم بلوچ را سرکوب کرد و در آخرین لشکرکشی‌اش به بلوچستان، سرکرده بلوچ‌ها، دلاور خان را به اسارت گرفت و در کرمان به حبس ابد محکوم کرد. او سرانجام در سال ۱۳۰۹ در اثر آنفولانزا و اسهال که آن زمان در ایران شیوع پیدا کرده بود درگذشت. گفته می‌شود وقتی خبر مرگ ناگهانی حاکم را به ماهان می‌برند، بنایی که مشغول تکمیل سردر باغ شاهزاده بود، تغار گچی را که در دست داشته محکم به دیوار کوبید و پا به فرار گذاشت، به همین جهت جای خالی سه قطعه کاشی را بر سردر ورودی این عمارت می‌توان دید.
در همین زمینه:
چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو: خبر، گزارش و گزارش تصویری