جزئیات ترور عمرعلی قوت‌اوف به روایت نزدیکانش

از ترور عمرعلی قوت‌‌اوف، سیاست‌مدار تاجیک و رهبر حزب مخالف «گروه ۲۴» در شهر استانبول یک هفته می‌گذرد. او  چهار روز بعد از کشته شدنش، در یکی از گورستان‌های استانبول به خاک سپرده شد. پلیس ترکیه در پیوند با این قتل، دو شهروند تاجیکستان را بازداشت کرده است. گفته‌ می‌شود این دو، طی یک ماه مهاجرت به ترکیه توانسته بودند اعتماد عمرعلی قوت‌‌اوف را به دست آورند و او را همراه با خانواده‌اش به مهمانی خصوصی دعوت کنند.

قمری‌نسا حفیظوا، همسر آقای قوت‌‌اوف در گفت‌گو با رادیو زمانه گفت از میان پنج فرزند آنها، دو پسرشان در شب حادثه همراه‌شان بودند. بر اساس گفته‌های خانم حفیظوا، شب پنجم ماه مارس در مهمانی در منزل سلیمان قیوموف، یکی از اعضای گروه سیاسی ۲۴، احساس می‌کنند که نوشابه و ماست‌هایی که برای پذیرایی از آنها فراهم شده بود همه مزه تلخ دارند. زمانی به جدیت قضیه پی می‌برند که پسر کوچک خانواده که بیش‌تر از همه از خوردنی‌ها تناول کرده بود، از حال می‌رود. عمرعلی قوت‌‌اوف به به میزبان شک می‌کند و با خانواده خود از مهمانی بیرون می‌رود. اما در خیابان هنگامی که یکی از همراهان‌شان برای نگه داشتن تاکسی رفت، تیر گلوله بدون صدا و از فاصله نزدیک و به پشت سر قوت‌‌اوف می‌خورد و او را از پای می‌اندازد. ضارب پس از تیراندازی فرار می‌کند و خانواده مقتول به دلیل مسمومیت در شرایطی بوده‌اند که حتی در لحظه اول، متوجه افتادن آقای قوت‌‌اوف نمی‌شوند.

پزشکانی که همسر و دو پسر آقای قوت‌اوف را تحت نظر دارند، مسمویت آنها را تایید کرده‌اند، هرچند نوع سم استفاده شده اعلام نشده است. با این که خطر جانی علیه خانم حفیظوا و فرزندان‌اش برطرف شده، اما وضعیت اقامت آنها در ترکیه همچنان ناروشن است. خانم حفیظوا به رادیو زمانه گفت قبل از به قتل رسیدن همسرش، از آنها خواسته بودند که خاک ترکیه را ترک کنند. این خانواده به دادگاه شکایت کرده و منتظر تجدید نظر دادگاه ترکیه بود.

خانم حفیظوا قتل همسرش در برابر دیدگان دو فرزند کم‌سن و سال‌ را وحشیانه می‌داند و معتقد است که این ترور به دستور دولت تاجیکستان صورت گرفته است. او می‌گوید خانواده آنها مرتب از جانب دولت تاجیکستان تهدید به مرگ می‌شد. نامه‌های دادخواهی خانم حفیظوا به سازمان‌های بین‌المللی تا به حال پاسخ روشنی دریافت نکرده است.

گفت‌وگوی رادیو زمانه با قمری‌نسا حفیظوا را در اینجا بشنوید:

عمرعلی قوت‌اوف کی بود؟

عمرعلی قوت‌اوف، در ۲۶ ماه ژانویه سال ۱۹۶۷ در شهر دوشنبه متولد شد. او در اینترنات تحصیل می‌کرد که مرکزی برای نگهداری و آموزش کودکان خانواده‌های کم‌درآمد بود. فارغ‌التحصیل رشته اقتصاد دانشگاه ملی تاجیکستان شد و بیش از ده سال با خانواده امامعلی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان روابط تجاری داشت و از افراد نزدیک به خانواده اول تاجیکستان شمرده می‌شد. همکاران سابق او از او به عنوان فردی با «هوش اقتصادی» یاد می‌کنند. موفقیت عمرعلی قوت‌اوف به عنوان تاجر در تاجیکستان زمانی به پایان رسید که در سال ۲۰۱۴ شروع به فعالیت‌ سیاسی کرد و به عنوان رهبر حزب «گروه ۲۴» شناخته شد که هدف‌اش را برکناری قدرت حاکم در تاجیکستان می‌دانست. در مقابل، وزارت تندرستی دولت تاجیکستان هم او را «بیمار روانی» اعلام کرد.

فعالیت‌های سیاسی عمرعلی قوت‌اوف عمدتا در مسکو جریان داشت. سخن‌رانی‌های ویدیویی او در شبکه اینترنتی بین تاجیکان دست به دست می‌شد. این سخنان، دربرگیرنده تحلیل‌های سیاسی او از وضعیت سیاسی در تاجیکستان بود. همزمان با این فعالیت‌ها، قوت‌اوف تمام دارایی‌ خود و خانواده‌اش در تاجیکستان را از دست داد. مقامات روسیه هم از او خواستند مسکو را ترک کند و او ناچار به دیگر کشورهای سابق «اتحاد جماهیر شوروی» پناه برد تا شاید موفق شود از طریق یکی از سفارت‌های اروپایی ویزا دریافت کند. اما نهایتا به دوبی رفت و پس از مدتی در آنجا به درخواست دولت تاجیکستان بازداشت شد. دولت امارات به دنبال دخالت سازمان‌های حقوق بشری قوت‌اوف را آزاد کرد ولی از او خواست کشور را ترک کند. به این ترتیب او به ترکیه آمد و مدتی هم در این کشور به زندان افتاد.

چه کسی عمرعلی قوت‌اوف را کشت؟

عمرعلی قوت‌اوف در بازداشت اخیر در ترکیه تنها نبود و حسین اشوراف، از دوستان قابل اعتماد و از اعضای گروه ۲۴ با او بود. آقای اشوراف در مهمانی شب آخر هم  او را همراهی می‌کرد.

حسین اشوراف در گفت‌وگو با زمانه، از راه یافتن سلیمان قیوموف به «گروه ۲۴» و چگونگی جلب اعتماد آقای قوت‌اوف با جزییات صحبت کرد. بر اساس گفته‌های آقای اشوراف، سلیمان سی‌ساله یک ماه پیش وارد ترکیه شده بود و خود را به عنوان مخالف امامعلی رحمان و از خادمان مسجدی در شهر استانبول معرفی کرده بود. سلیمان آنها را به بهانه مراسم سال پدرش به این مهمانی دعوت کرده بود.

گفت‌وگوی رادیو زمانه با حسین اشوراف از اعضای گروه ۲۴ را اینجا بشنوید:

داداجان عطاالله: همه می‌دانند که ترکیه جای امنی نیست

این اولین بار نیست که مخالفان دولت حاکم در تاجیکستان به قتل می‌رسند، هرچند مقامات تاجیکستان می‌گویند در این قتل‌ها نقشی نداشته‌اند. اما داداجان عطاالله، رهبر گروه «وطندار» از مخالفان دولت رحمان، که به عنوان پناهنده سیاسی در آلمان به سر می‌برد، نظر متفاتی دارد. داداجان عطاالله می‌گوید بارها از صحنه‌های ترور جان به سلامت برده است. او به رادیو زمانه گفت که چندین بار به عمرعلی قوت‌اوف هشدار داده که ترکیه جای امنی برای او نیست و جان او در خطر است. اما هیچ کشوری به درخواست پناهندگی او و خانواده‌اش جواب نداده بود و همین او را در ترکیه نگه می‌داشت.

به گفته داداجان عطاالله، اگر عمرعلی قوت‌اوف  موفق هم می‌شد به کشوری پناه ببرد پلیس بین‌الملل باز او را بازداشت می‌کرد. آقای عطاالله معتقد است که کمیساریای پناهندگان سازمان ملل پرونده آقای قوت‌اوف و نامه اعتراضی و درخواستی همسرش قمری‌نسا حفیظوا را جدی نگرفت و به موقع پاسخ مثبت نداد.  به نظر او به راحتی می‌شد از این ترور جلوگیری کرد. آقای عطاالله می‌گوید: «من در جریان هستم که عمرعلی درهای تمام سفارت‌خانه‌های کشورهای اروپی در بیشکک را زده بود و جواب رد گرفته بود و مجبور شد به دوبی برود و از آنجا مجبور به ترکیه آمده بود.»

به فایل کامل این گفت‌وگو می توانید در اینجا گوش دهید:

داداجان عطالله معتقد است که در تاجیکستان «ترور به سیاست دولتی تبدیل شده است». او از قتل چهره‌های برجسته تاجیک نام برد که در تاجیکستان به قتل رسیده‌اند.

از زمان فروپاشی شوروی ده‌ها نفر از چهره‌های سرشناس سیاسی و اجتماعی و یا روزنامه‌نگاران تاجیک در داخل یا خارج کشور به قتل رسیده‌اند و پرونده قتل آنها هرگز به نتیجه نرسیده است. مایان‌شاه نظرشایف (معاون رئیس پارلمان)، منهاج غلام‌اف (آکادمیسین‌)، یوسفخان اسحاقی (آکادمیسین‌)، آته‌خان لطیفی (روزنامه‌نگار و از اعضای فعال کمیسیون آشتی ملی)، سیف رحیم‌زاد (رییس کمیته رادیو و تلویزیون)، کریم یولداشیف (مشاور امور خارجی رییس جمهور)، ژنرال حبیب سنگین‌اف (معاون وزیر امور داخله)، عبدالرحیم رحیم‌اف (وزیر فرهنگ)، محی‌الدین عالمپور (رونامه‌نگار)، اسکندر ختلانی (روزنامه‌نگار)، صفرعلی کنجایوف (سیاست‌مدار)، سبزعلی محمد‌رضایف (رییس شعبه بدخشانی حزب نهضت اسلامی) و حالا عمرعلی قوتوف (رهبر گروه مخالف ۲۴) به قتل رسیده‌اند.

گروه ۲۴ در تاجیکستان که آقای قوت‌اوف رهبر آن بود ممنوع است و به عنوان گروهی تندرو شناخته می‌شود. از اینجاست که تعداد دقیق هواداران این گروه معلوم نیست. اما حسین اشوراف بر اساس اطلاعات از شبکه داخلی حزب می‌گوید بیش از چهل هزار نفر از ترور عمرعلی قوت‌اوف در ماتم هستند.  به گفته او، این گروه در صدد است که در جلسه آینده خود رهبر جدید انتخاب کند و به فعالیت‌های خود ادامه دهد.