جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز یکشنبه ۲۸ اوت/ ۷ شهریور گفت که طرفین به احیای برجام نزدیکتر از قبل شده‌اند، «اما هنوز برخی مسائل وجود دارد که باید حل شوند».
کربی در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت: «ما امروز به لطف اینکه ایران مایل است در مورد چند موضوع مهم عقب‌نشینی کند، مطمئناً نسبت به حدود دو هفته پیش (به توافق) نزدیکتر هستیم.»
وی ادامه داد: «ما به یک نتیجه مثبت امیدواریم زیرا هیچ مشکلی در خاورمیانه با ایران مجهز به سلاح هسته‌ای به راحتی قابل حل نیست و جو بایدن همچنان معتقد است که دیپلماسی و بازگشت به توافق هسته‌ای بهترین گزینه است.»
پس از آنکه اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام متن نهایی پیشنهادی خود را به طرفین ارائه کرد، ایران و آمریکا هر کدام یک دور نظراتشان را برای اصلاح نهایی آن اعلام کرده‌اند. آمریکا هفته پیش نظر خود را در مورد اصلاحات مورد نظر ایران اعلام کرده و تهران می‌گوید که در حال بررسی آن و تهیه پاسخ است.
تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا تنها محدود به اروپایی‌ها نبود و از کانال عمان و قطر هم ادامه داشته است. روز پنج‌شنبه وزیر خارجه قطر و روز یکشنبه وزیر خارجه عمان به صورت تلفنی با حسین امیر‌عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران صحبت کردند. احیای برجام و احتمالاً پیامی که آمریکایی‌ها برای تهران داشته‌اند، محور این تماس‌ها بود.
چهارشنبه گذشته، ایران تأیید کرد که پاسخی از ایالات متحده به پیشنهادهای خود در مورد پیش نویس اتحادیه اروپا دریافت کرده است و گفت که «با دقت نظرات ایالات متحده را بررسی می‌کند».
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پیشتر نسبت به چشم‌انداز نجات توافق هسته‌ای ابراز خوش‌بینی کرده بود، اما تأکید کرد که اختلافات بین ایالات متحده و ایران همچنان باقی است.
برجام ۲ چگونه اجرایی می‌شود؟
شامگاه یکشنبه، هاآرتص اسرائیل هم جزئیاتی از متن احتمالی احیای برجام منتشر کرد. براساس این گزارش، پیش‌نویس توافق احیای برجام یک چارچوب زمانی ۱۶۵ روزه از تاریخ امضا تا روز نهایی اجرای کامل خواهد داشت.
گفته شده است که بر اساس تفاهماتی که در پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا ارائه شده احیای برجام تنها پس از چهار دور اقدامات متقابل برای ایجاد اعتماد بین طرفین تکمیل خواهد شد.
مرحله اول که «روز صفر» نام دارد، روز امضای توافق است. قرار است قبل از روز امضای قرارداد، در ازای پول بلوکه شده در کره‌جنوبی و ژاپن، زندانیان دوتابعیتی ایرانی-آمریکایی آزاد شوند. در همین مرحله، ایران ملزم خواهد بود تا تمام موارد نقض برجام را متوقف کند، اما می‌تواند ذخایر اورانیومی را که تاکنون انباشته کرده است، حفظ کند.
در مرحله دوم جو بایدن توافق احیای برجام را برای تصویب به کنگره می‌فرستد. حداکثر به مدت پنج روز از تاریخ امضای این متن روی میز کنگره قرار خواهد گرفت. به مدت ۳۰ روز از آن لحظه، اعضای کنگره می‌توانند توافق را بررسی کنند و در طول این مدت هیچ امکانی برای کاهش تحریم‌ها وجود نخواهد داشت.
اگر مجلس نمایندگان و سنا یا یکی از آن‌ها این توافق را تأیید نکنند، رئیس جمهوری ایالات متحده می‌تواند علیه این تصمیم حق وتو داشته باشد و با وجود مخالفت نمایندگان، با حمایت دو سوم اعضای کنگره، معاهده را تصویب کند.
البته اینکه دولت بایدن توافق احیای برجام را به کنگره بسپرد یا نه روشن نیست. در آمریکا حامیان برجام می‌گویند این توافق جدیدی نیست و ادامه توافق قبلی است که ترامپ از آن خارج شده است.
یکی از موضوعاتی که می‌تواند تصویب توافق را برای بایدن دشوار کند، این بحث در ایالات متحده است که روسیه می‌تواند از روابط خود با ایران سوء‌استفاده کند و تجارت بین‌المللی تحریم‌شده‌اش را به صورت نیابتی با ایران انجام دهد.
در مرحله سوم، ۶۰ روز پس از تصویب توافق در کنگره، نماینده وزارت امور خارجه آمریکا تصمیم به بازگشت به معاهده را به شورای امنیت سازمان ملل متحد و آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاع خواهد داد.
در مرحله چهارم، پس از ۶۰ روز دیگر، اجرای کامل معاهده فرا می‌رسد: آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها اعلامیه مشترکی مبنی بر تعهد خود به این فرایند صادر خواهند کرد و ایالات متحده تحریم‌هارا تعلیق خواهد کرد.
پس از گذشت ۱۶۵ روز از روز امضای توافق، مرحله نهایی نیز اجرایی می‌شود: ایالات متحده رسماً به توافق بازمی‌گردد و تحریم‌های باقی مانده را لغو می‌کند و اجازه تجارت با ایران را می‌دهد. ایران هم به تعهدات فنی خود و محدود کردن برنامه‌هسته‌ایش عمل خواهد کرد.
اسرائیل مخالف است
روز یکشنبه، یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل درباره پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا صحبت کرد و گفت: «ما به آمریکایی‌ها گفتیم که این چیزی نیست که بایدن می‌گوید، چیزی که در جریان سفرش به اسرائیل درباره آن صحبت کرده است.»
لاپید افزود: «اسرائیل طی سال گذشته در چندین جبهه دیپلماتیک با هدف توقف امضای توافق هسته‌ای جدید جنگیده است.»
دیوید بارنیا، رئیس موساد هم گفت «ما در تلاش هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها خطرات این توافق را درک می‌کنند».
بارنیا در روزهای آینده به آمریکا می‌رود و قرار است با گروهی از سناتورهای آمریکایی در واشنگتن مذاکره کند. اسرائیل حالا در تلاش است تا کنگره را برای تأیید نکردن توافق احتمالی مجاب کند.
بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل هم روز جمعه در سفر به واشنگتن، مخالفت خود را با امضای توافق هسته‌ای با ایران را تکرار کرد و گفت هنوز برای اسرائیل دیر نیست که بر متن توافق تأثیر بگذارد.