دور هفتم مذاکرات احیای برجام در وین روز جمعه ۱۷ دسامبر، ۲۶ آذرماه به پایان رسید و هیات‌های مذاکره‌کننده به پایتخت‌هایشان بازگشتند تا خود را برای دور هشتم مذاکرات آماده کنند.
همین وقفه کوتاه‌مدت برای طرفین مذاکرات تفسیرهای متفاوتی داشته است. بریتانیا، فرانسه و آلمان آن را «وقفه‌ای ناامید‌کننده» خوانده‌اند و ایرانی‌ها می‌گویند که این وقفه نه خواست مطلق ایران که توافق همه طرفین بوده است.
علی باقری کنی روز شنبه ۲۷ آذر گفت: «ایران در این مرحله خواستار توقف مذاکرات نبود بلکه ما از ابتدا توافق کردیم که لازم است پس از رسیدن به پیش‌نویس توافق، استراحت داشته باشیم.»
اما یک مقام ارشد آمریکایی که در مذاکرات شرکت داشت نیز از توقف مذاکرات ابراز ناامیدی کرد. او که خواسته هویتش معلوم نباشد به آسوشیتدپرس گفت که دور هفتم مذاکرات «بهتر از آن چیزی بود که می‌توانست باشد و البته بدتر از آنچه باید می‌بود». معنای این سخن آن است که پیشرفت‌های کوچکی در مذاکرات انجام شده ولی نه آنقدر که طرف غربی را راضی کند.
برای دور هشتم مذاکرات هنوز تاریخ مشخصی اعلام نشده است. فعلا همه طرفین می‌گویند در کوتاه‌ترین زمان ممکن مجددا به وین بازخواهند گشت. وان کون، مذاکره‌کننده ارشد چین گفت که امیدوار است دور جدید مذاکرات تا قبل از پایان سال جاری میلادی از سر گرفته شود. انریکه مورا، مذاکره‌کننده اتحادیه اروپا نیز که ریاست مذاکرات را برعهده دارد، موضعی مشابه داشت و گفت: «امیدوارم این اتفاق در سال ۲۰۲۱ رخ دهد.»
دور هفتم مذاکرات احیای برجام پس از پنج ماه وقفه از روز ۸ آذرماه آغاز شد. ایران دو پیش‌نویس برای این مذاکرات آماده کرده بود که در ابتدای دور هفتم به طرفین ارائه کرد و با موضع سرد غربی‌ها مواجه شد. هنوز مشخص نیست که آیا این دو پیش‌نویس همچنان روی میز مذاکره باقی مانده یا ایران پذیرفته که آن را کنار بگذارد. طرف ایرانی و غربی دو روایت مختلف از این موضوع دارد. غربی‌ها می‌گویند به متنی که در پایان دور ششم به آن رسیده‌اند بازگشته‌اند و ایران می‌گوید آن پیش‌نویس با دو پیش‌نویس جدید ادغام شده است.
روسیه خواهان انعطاف همه طرف‌ها شد
آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در آمریکا به نیوزویک گفته که او به این نتیجه رسیده است که ایران و آمریکا به دنبال تشدید تنش نیستند. او از همه طرف‌ها خواست که با هدف احیای برجام از خود انعطاف نشان دهند. این مقام روس گفت که برجام برای همه اعضای آن و جامعه جهانی دستاوردهای خوبی داشته است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ اعلام کرد که کشورش از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده و در یک پنجره زمانی چند ماهه همه تحریم‌ها بازخواهند گشت. ایران نیز در سالگرد اعلام این تصمیم، چندین گام عملیاتی برای توقف محدودیت‌های هسته‌ایش اعلام کرد.
برجام که حاصل حدود دو سال مذاکره ایران با شش قدرت جهانی بود، عملا در سه سال گذشته از طرف هیچ کدام از مشارکت‌کنندگانش اجرا نشده و حال احیای آن پیچیده‌تر از آن چیزی است که در ابتدا به نظر می‌رسید.
شاید به همین دلیل انریکه مورا روز جمعه در وین گفت که برای دور هشتم، ما کار زیادی در پیش داریم، «یک کار بسیار پیچیده. تصمیمات سیاسی دشواری باید گرفته شود.»
هر چه پیش‌می‌رویم وضعیت دشوارتر می‌شود
مذاکره‌کنندگان اروپایی فعلا موضعی متحد و سرسختانه دارند. آن‌ها می‌گویند هرچه زمان می‌گذرد دستیابی به توافق دشوارتر می‌شود. آن‌ها گفته‌اند که ایران باید از شتاب دادن به برنامه‌هسته‌ایش اجتناب کند.
تروئیکای اروپایی پیش از ترک وین گفتند که «در ۲۴ ساعت گذشته پیشرفت‌های فنی در مذاکرات وجود داشته است، اما این تازه ما را به نقطه‌ای که مذاکرات در ژوئن متوقف شد نزدیک‌تر می‌کند.»
دیپلمات‌های سه کشور اروپایی در اوایل هفته گذشته گفتند که مذاکره‌کنندگان «زمان گرانبهای خود را برای مواجهه با مواضع جدید ایران که مغایر با برجام یا فراتر از آن است، از دست می‌دهند».
آن‌ها افزودند: «همان‌طور که گفتیم، چند ماه تا از بین رفتن کامل مزایای برجام برای منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای باقی مانده است و ما به سرعت در حال رسیدن به پایان راه برای این مذاکره هستیم.»
اما میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در این مذاکرات، گفت که دور اخیر «بنیان محکمی برای مذاکرات فشرده‌تر» ایجاد کرده است.
اولیانوف در توییتر نوشت: «مذاکره‌کنندگان اکنون بهتر یکدیگر را درک می‌کنند.»
در آمریکا یک مقام دولت بایدن روز جمعه به رویترز گفت که ایالات متحده تخمین می‌زند که مدت زمانی که ایران برای تولید اورانیوم بسیار غنی‌شده کافی برای بمب هسته‌ای نیاز دارد، اکنون «بسیار کوتاه» است.
این مقام که خواست نامش فاش نشود به خبرنگاران گفت که برآوردها زمان گریز هسته‌ای ایران را چند ماه پیش‌بینی کرده است: «این واقعاً (زمان) کوتاهی است. به طور غیرقابل قبولی کوتاه است.»
در آمریکا، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، از بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران همچنان حمایت می‌کند، اما از سرعت مذاکرات احیای برجام ناامید شده است.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن روز جمعه ۲۶ آذر در این باره گفت: «ما هنوز راهی برای بازگشت به برجام نداریم و مذاکرات به خوبی پیش نمی‌رود.»
او گفت: «ما در حال پرداخت هزینه تصمیم فاجعه‌بار خروج از توافق در سال ۲۰۱۸ هستیم.»
اما همه چیز در سخنان سالیوان منفی نبود. او که در شورای روابط خارجی در واشنگتن صحبت می کرد، گفت که در روزهای اخیر «پیشرفت‌هایی وجود داشته است.»