سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد در تأسیسات هسته‌ای نطنز سوله‌ای دچار حادثه آتش‌سوزی شد که قرار بود در آن بر اساس دستور خامنه‌ای نمونه‌های بیشتری از ماشین‌های سانتریفیوژ پیشرفته تولید شود. به گفته بهروز کمالوندی، در این سالن تجهیزات اندازه‌گیری و ابزار‌های دقیق وجود داشت که در اثر این حادثه بخشی از آن‌ها از بین رفت.

تصویر منتشرشده از محل حادثه در نطنز ــ ایرنا

حدود ساعت ۲ بامداد پنج‌شنبه ۱۲ تیر بخشی از تأسیسات روزمینی سایت هسته‌ای نطنز دچار آتش‌سوزی شد. بهروز کمالوندی، سخنگوی آژانس انرژی اتمی ایران محل حادثه را «یکی از سوله‌های در حال تکمیل» معرفی کرد و پس از او هم رمضانعلی فردوسی بادی، فرماندار نطنز گفت یک سوله «در حال ساخت» دارای «وسایل اسقاطی» آتش گرفته است. اما کارشناسان بین‌المللی به خبرگزاری آسوشیتدپرس و روزنامه آمریکایی نیویورک ‌تایمز گفتند که یک تأسیسات جدید تولید سانتریفیوژ آتش گرفته است. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران شامگاه یکشنبه ۱۵ تیر در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) این گمانه‌زنی‌ها را تایید کرد:

«قرار بود در این سوله نمونه‌های بیشتری از ماشین‌های سانتریفیوژ پیشرفته تولید شود. این سوله بعد از خروج آمریکا از برجام و دستور رهبری معظم به سازمان انرژی اتمی مبنی بر ایجاد زمینه لازم برای تولید ۱۹۰ هزار سو (در چارچوب برجام) دقیقا دو روز بعد از این فرمایش ایشان یعنی در روز ۱۶ خرداد ۱۳۹۷ با حضور خبرنگاران این مجموعه افتتاح شد. البته مجموعه به دلیل محدودیت‌های برجامی با ظرفیت کامل کار نمی‌کرد در عین حال تکمیل هر چه بیشتر سالن مد نظر بود که تا روز حادثه نیز در دست اقدام بود.»

خامنه‌ای در آن زمان در سخنانی به مناسبت درگذشت بنیانگذار جمهوری اسلامی گفته بود:

«سازمان انرژی هسته‌ای موظف است سریعاً آمادگی لازم برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سو را فعلا در چارچوب برجام فراهم کند و برخی مقدمات دیگر را که رئیس‌جمهور دستور داده از فردا آغاز کند.»

اگر توان هر ماشین سانتریفیوژ ۱۰ سو باشد برای رسیدن به خواسته خامنه‌ای ایران به ۱۹ هزار دستگاه سانتریفیوژ نیاز دارد. ظرفیت سانتریفیوژهای نسل اول ایران کمتر از ۲ سو است. رهبر جمهوری اسلامی دو بار تأکید کرده بود که این فعالیت می‌بایست «فعلاً در چارچوب برجام» انجام شود.

گمانه‌زنی‌ها درباره حادثه در تأسیسات هسته‌ای نطنز

تأسیسات هسته‌ای ایران در نطنز (عکس: آرشیو)

حادثه در سایت هسته‌ای نطنز برای ایران «اهمیت راهبردی» دارد. شورای عالی امنیت ملی می‌گوید به دلیل آتش‌سوزی پی برده اما آن را اعلام نمی‌کند. گزاره‌های مختلفی از حمله هوایی به مجتمع نطنز تا انجام عملیات ویژه و خرابکاری صنعتی مطرح شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل درباره این حادثه گفت: «ما نمی‌توانیم اظهارنظری روشن در این خصوص داشته باشیم»
بنی گانتس وزیر جنگ اسرائیل نیز در گفت‌وگو با رادیو ارتش گفت: «ایران با توانایی هسته‌ای همان چیزی است که ما نمی‌توانیم اجازه دهیم محقق شود. ما جلوی ایران را از هر راهی که ضروری باشد می‌گیریم.»
گانتس در ادامه و در پاسخ به این سوال که آیا اسرائیل در یک سری از انفجارهای اخیر در سایت و نیروگاه‌های هسته‌ای ایران دخالت داشته است یا خیر گفت: «ایران اتمی تهدیدی برای ماست اما نباید این را به هر اتفاقی مرتبط کرد.»
گابی اشکنازی، وزیر خارجه اسرائیل نیز یکشنبه ۱۵ تیر گفت: «اسرائیل اقداماتی را برای متوقف کردن تهدیدات هسته‌ای ایران اتخاذ می‌کند اما بهتر است این اقدامات ناگفته بماند.»
دیوید آلبرایت، رئیس «موسسه علوم و امنیت بین‌الملل» ادعا کرده است که این حادثه با توجه به برخی عوامل دخیل در آن به احتمال زیاد اقدام خرابکارانه بوده است:
«این بخش [سوله‌ای که در آن آتش‌سوزی اتفاق افتاد] در برابر چنین حوادث تصادفی آسیب‌پذیر نیست. قطعات و اجزا مربوطه را به اینجا آورده و مونتاژ می‌کنند. مایعات قابل اشتعال چندانی به اینجا آورده نمی‌شود. فعالیت‌های مونتاژ به خودی خود خطرناک نیستند. به نظر می‌رسد که این اتفاق، خرابکاری باشد.»

بهروز کمالوندی در ادامه مصاحبه با ایرنا گفت:

«تجهیزاتی که در این سالن وجود داشت تجهیزات اندازه‌گیری و ابزارهای دقیق بودند که در اثر این حادثه بخشی از آن از بین رفته و بخش دیگری نیز خسارت دیدند.»

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران همچنین اعلام کرد که قرار است سوله خسارت‌دیده بازسازی شود اما احتمالاً با «توجه به ملاحظات پدافندی» در محل دیگری در «ابعادی بزرگ‌تر» و با «تجهیزات بیشتر و پیشرفته‌تر.» کمالوندی سپس بعد از این مقدمات تأکید کرد که «این حادثه هیچ وقفه‌ای در کار غنی‌سازی ایران ایجاد نمی‌کند» و با این‌حال ممکن است «در برنامه میان‌مدت، در توسعه و تولید ماشین‌های پیشرفته» وقفه‌ای ایجاد شود:

«در میان مدت ممکن است این حادثه کندی و یا وقفه‌ای در کار سازمان ایجاد کند اما حتماً با کار شبانه‌‌روزی و حمایت بخش‌های مختلف و تخصیص بودجه و امکانات و حمایت‌های سیاسی همه تلاشمان را خواهیم کرد که این وقفه را جبران کنیم.»

جمعه هفته گذشته شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی اعلام کرد که علت حادثه در تأسیسات هسته‌ای نطنز مشخص شده است،‌ اما به دلیل «برخی ملاحظات امنیتی» بعداً به اطلاع عموم خواهد رسید.

بیشتر بخوانید:

شورای عالی امنیت ملی: می‌دانیم، نمی‌گوییم