رادیو مژده، هرات − رئیس اتحادیه صرافان افغان میگوید، در ماه‌های اخیر مقدار زیادی ریال ایرانی وارد بازارهای کشور شده و در عوض دلار آمریکایی به ایران انتقال می‌یابد.
در همین حال رئیس حاجی عبدالله حبیبی رئیس اتحادیه صرافان هرات هم میگوید این روزها در بازار هرات تقاضای مبدله ریال با افغانی هم افزایش یافته است.
همزمان کارشناسان مسایل اقتصادی می‌گویند، ایران برای دور زدن تحریم‌های وضع شده بر این کشور از بازارهای افغانستان استفاده می‌کند.
محسوس بودن بحران اقتصادی ایران در بازارهای افغانستان
تحریم‌های بین المللی علیه برنامۀ هسته‌ای ایران، در کنار سایر تاثیرات منفی بر اقتصاد ایران، این کشور را با بحران جدی پولی مواجه ساخته است. دست پاچگی ناشی از این بحران، این روزها در بازارهای داخل افغانستان هم به خوبی احساس میشود.
صرافان افغان می‌گویند: با گذشت هر روز از ادامه تحریم‌های علیه ایران ، ریال ایرانی در بازارهای افغانستان هم کم‌ارزش‌تر میشود.
رئیس اتحادیه صرافان افغان در کابل، از افزایش چشمگیر حجم مبادلات ریال ایرانی در برابر دلار آمریکا، در بازارهای مرکز افغانستان، ظرف چند ماه اخیر خبر می‌دهد.
اما بازار تبادله ریال در هرات این استان هم سرحد با ایران داستانی متفاوت دارد.
رییس اتحادیۀ صرافان هرات میگوید: تقاضا برای مبادلۀ ریال در برابر افغانی نیز افزایش یافته است.
حاجی عبدالله حبیبی در این مورد که این تقاضاها عمدتاً از کجا سرچشمه می‌گیرند، چنین میگوید:
“از طریق سایت‌های وابسته به صرافان هراتی، چند تن از بازرگانان ایرانی با ما تماس برقرار کردند.آنها به ما گفتند که اگر بتوانید پول افغانی را در دوبی در دسترس ما قرار دهید ما حاضریم در ازای آن به هر قیمتی که شما تعین کنید برای شما ریال بپردازیم.”
آقای حبیبی میگوید این تقاضاها را رد کرده است.
قبلاً روزنامۀ امریکایی نیویارک تایمز گزارش داده بود که کامیون‌های مملو از ریال ایرانی به خاطر مبادله با دلار امریکایی وارد افغانستان میشوند؛ اما حالا چرا تقاضا برای دریافت افغانی در برابر ریال و تومان ایرانی افزایش یافته است؟
مهرداد عمادی مشاور خارجی اتحادیۀ اروپا در مسایل اقتصادی در صحبت با رادیو آزادی گفت که ایران برای دور زدن تحریم‌های وضع شده بر این کشور از بازارهای افغانستان استفاده می‌کند.
“به کار آمدن پول افغانی به این خاطر است که شما هر جا که بخواهید ریال یا تومان تعویض کنید، بلافاصله نگاه‌ها متوجه میشود، چون یک تحریم بسیار سنگین وضع شده و رد یابی اش هم آسان است. هر پول ریال از ذخیرۀ صراف وقتی بلند می‌رود، بلافاصله زیر ذره بین می‌رود که این ریال را شما از کی گرفتید و به چی گواهی و اجازۀ شما این معامله را انجام دادید؟ اما این علامت سوال‌ها در مورد پول افغانستان وجود ندارد. درست است که پول افغانی یک پول جهانی نیست، ولی در محدودۀ جغرافیایی منطقه پول بدون محدودیت است.”
آقای عمادی میگوید این نشانده التهابی است که سیستم بانکی ایران اکنون تحت تاثیر آن قرار گرفته و از یک حالت تمام شکنندگی حکایت می‌کند.
تأثیر منفی بر اقتصاد افغانستان
همزمان نجیب‌الله اختری رئیس اتحادیه صرافان کابل در صحبت با رادیو مژده در هرات میگوید که میزان مبادلۀ ریال در برابر دلار امریکایی در بازار کابل به صورت تخمینی به یک میلیون دلار در روز می‌رسد.
در چنین وضعیتی، چه سودی از خرید ریال نصیب تاجران و صرافان افغان میشود؟
نجیب الله اختری رئیس اتحادیه صرافان کابل میگوید: “تحریم‌های اخیر اقتصادی وضع شده بر ایران باعث بی ثباتی پول رایج ایران شده است ودر صورتی که این پول در عوض افغانی ویا دلار مبادله شود، نه تنها باعث بی ثبات شدن پول افغانی میشود بلکه صرافان افغان را هم با دشواری‌های مالی مواجه خواهد ساخت.
هر چند، گفته میشود، این حجم مبادلات پول در حدی نیست که بتواند ایران را از فشار فزایندۀ تحریم‌های بین المللی برهاند، ولی نگرانی مقامات امریکایی از این بایت هویداست.
بارک اوباما رییس جمهور امریکا اخیراً با شدیدتر ساختن تحریم‌ها بر ایران، به وزارت خزانه داری خود دستور داد تا اشخاصی را مجازات کند که به نمایندگی از حکومت ایران، پول دلار یا فلزات بهادار مثل طلا را خریداری می‌کنند.
در افغانستان، بانک به نام “آرین بانک” فعالیت دارد که مالک آن دو بانک ایرانی استند.
بر اساس یک گزارش، گفته میشود حکومت ایران با استفاده از این بانک معاملات پولی را انجام می‌دهد.
اما رئیس اتحادیه صرافان کابل میگوید آنها در هماهنگی با دافغانستان بانک در صدد تشکیل هیئتی برای تحقیق در این مورد اند:
“بر اساس آخرین اطلاعاتی که در دسترس ما قرار گرفته ریال ایرانی همزمان با اینکه توسط کامیون‌های بزرگ زمین به افغانستان برای مبادله با دلار ویا هم افغانی وارد میشود، از طریق هوا نیز با هواپیماهای مسافر بری وارد کابل میشود واز انجا در بازارهای افغانستان توزیع میشود. بانک مرکزی افغانستان اخیرا هیئتی را به منظور بررسی فرودگاه‌ها ونیز بازارهای ارز کشور تشکیل داده که بزودی نتایج آن اعلان خواهد شد.”
کارشناسان می‌گویند باز بودن معاملات پولی به روی ایران در افغانستان علامت سوال جدی را در برابر مقامهای افغان قرار می‌دهد.
به باور آنها انجام شدن یک چنین تبادل پولی در افغانستان، حداقل این گونه می‌تواند تعبیر شود که این کشور بر روی این فعالیت‌ها که نوعی دور زدن تحریم‌ها محسوب میشوند، چشم پوشی می‌کند.
* از گردانندگان “رادیو مژده” در هرات، به خاطر اینکه این گزارش را برای انتشار در اختیار ما قرار دادند، تشکر می‌کنیم – زمانه.
عکس‌ها تزئینی هستند؛ یک صرافی در کابل و بازار پول در همین شهر.