ساکنان روستاهای فرطان، بیدوار، ایزی، حسن‌آباد و نصرآباد در اسفراین در خراسان شمالی از طریق برداشت سرب و روی در معدن آلبلاغ در ارتفاعات سخت گذران می‌کنند. این معدن ثبت نشده و نمونه و مثالی است از زندگی کارگران غیررسمی در همدستی دلالان و نهادها برای تداوم چرخه بهره‌کشی، از طریق دور زدن قانون و از رسمیت انداختن کارگران.
به گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا) سید اصغر مطهری مدیرکل محیط زیست استان خراسان شمالی در مصاحبه با ایلنا می‌گوید دلالی سنگ سرب و روی در اسفراین رونق دارد:
«دلالان هر کیلوگرم سرب و روی را ۵ تا ۶ هزار تومان خریداری می‌کنند و به کارخانه‌های استان زنجان منتقل می‌کنند.»
کارگران فصلی سنگ‌ها را بعد از استخراج از تونل‌هایی که با دست و بدون هیچگونه نظارت حفر کرده‌اند بار قاطر و الاغ می‌کنند و به دلالان می‌فروشند. پولی که آنها برای هر کیلوگرم سنگ معدن دریافت می‌کنند معادل یک کیلوگرم انگور و نیم‌کیلوگرم گوجه‌فرنگی است.
معدن آلبلاغ در سال ۹۸ در فهرست بیشترین تعداد حوادث کار در معادن ایران قرار دارد. از ابتدای سال جاری در این معدن پنج حادثه کار اتفاق افتاده و چهار کارگر هم در جریان این حوادث در اثر ریزش دالان‌ها و تونل‌های دست‌ساز جان خود را از دست داده‌اند.
به گفته طاهر رستمی، فرماندار اسفراین در یک سال گذشته ۴۰۰ پرونده تخلف در زمینه برداشت غیرمجاز از معدن آلبلاغ تشکیل شده و بیش از ۲۰۰ تن ماده برداشت شده از معدن آلبلاغ، کشف شده است. سید اصغر مطهری مدیرکل محیط زیست استان خراسان شمالی در مصاحبه با ایلنا گفت:
«در این مدت، مقدار زیادی سنگ معدن کشف، الاغ و اسب‌های متخلفان توقیف و چند صد نفر متخلف به مراجع قضایی معرفی شده‌اند. خریداران و دلالان که مردم را به برداشت غیرمجاز تحریک می‌کنند، شناسایی و لیست شده و نام آنها به مراجع ذیصلاح ارائه شده است.»
آنچه که این مقام مسئول ناگفته می‌گذارد این است که حمل و نقل سنگ معدن آلبلاغ به کارخانجات زنجان در بزرگراه‌ها و جلوی دیدگان همه انجام می‌شود. دلالان هم چهره‌های آشنای محلی هستند و شورای تأمین و دادگستری استان هم رسیدگی به پرونده آنها را از اردیبهشت سال جاری تاکنون مدام به تعویق انداخته است.
کارگرانی که برای گذران زندگی به استخراج سرب و روی از معدن آلبلاغ روی آورده‌اند، ماه‌هایی از سال در حال کشاورزی و زمانی در حال کولبری از ارتفاعات معدن هستند. مشکل بیکاری آنان را به سمت برداشت سرب و روی از معدن سوق داده است. بر اساس ماده ۸۵ قانون کار رعایت دستورالعمل‌هایی که شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت تدوین کرده‌اند الزامی است. معدن آلبلاغ اما در منطقه حفاظت‌شده ساری‌گل قرار دارد و به همین سبب ثبت نشده و غیر مجاز است. بازرسان کار وظیفه‌ای در برابر حفاظت از جان معدنکاران در معادن غیر مجاز ندارند. قرار بود حفاظت از این معدن به یک تیم حفاظتی سپرده شود که آن هم به جایی نرسید.
بیشتر بخوانید: