پانته‌آ بهرامی – هفته پیش، ۱۲ خرداد سال ۱۳۹۱ اعلام شد سه نفر از فعالان دانشجويی دانشگاه اصفهان توسط حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شده‌اند.محمد مرادی، عرفان محمدی و مجتبی شريفی روز یکشنبه ۳۱ اردیبهشت ماه با همکاری مأموران حراست اين دانشگاه توسط حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شدند.
بر اساس گزارش یادشده، محمد مرادی و مجتبی شريفی پس از توزيع نشريه در توقيف “کبريت” با همکاری مأموران حراست دانشگاه اصفهان در مقابل اين دانشگاه بازداشت شدند و عرفان محمدی نيز چند ساعت بعد در محل خوابگاه دانشگاه اصفهان توسط مأموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد.
محمد مرادی دانشجوی جامعه‌شناسی و سردبير نشريه دانشجويی “توسکا” و عرفان محمدی دانشجوی ورودی ۸۸ رشته مديريت و از همکاران نشريات دانشجويی “توسکا”، “تکاپو” و “کبريت” بوده که در روز ۱۳ آبان ۱۳۸۸ نيز مدتی در بازداشت اطلاعات اصفهان بوده است.
مجتبی شريفی نيز دانشجوی فلسفه دانشگاه اصفهان بوده که به دليل بازداشت در روز کارگر سال ۱۳۸۹ به همراه ۱۱ نفر ديگر به چهارسال و پنج ماه حبس تعزيری محکوم شده بود؛ حکمی که هنوز به اجرا نرسيده است.
یکی از فعالان دانشجویی در اصفهان و از دوستان عرفان محمدی، اطلاعات یادشده را در اختیار زمانه و دیگر رسانه‌ها قرار داده است.
او که مایل به ذکر نامش نیست، می‌گوید: “سه نفر عرفان محمدی، محمد مرادی و مجتبی کریمی روز یکشنبه ۳۱ اردیبهشت بازداشت شدند. ۱۰ خرداد محمد مرادی ۵۰ میلیون وثیقه گذاشته و آزاد شد. از سرنوشت دو نفر دیگر فعلاً هیچ خبری در دست نیست.»
علت دستگیری و نحوه دستگیری آنان چگونه بوده است؟
عرفان محمدی، دانشجوی در بند
منبع آگاه (صدای او در فایل صوتی تغییر داده شده) – مدیر مسئول نشریه «کبریت»، مجتبی کریمی بود. گویا دانشگاه گفته بوده که نشریه معلق شده است. مسئولان نشریه اما چون این گفته را قبول نداشتند، تصمیم گرفتند که آن روز نشریه را در دانشگاه پخش کنند. عرفان محمدی هم دوست مجتبی است. محمد مرادی، مدیر مسئول نشریه «توسکا» است که آنها هم همان روز می‌خواستند نشریه‌شان را در دانشگاه پخش کنند.
ساعت هشت صبح، محمد مرادی با مجتبی کریمی به چاپخانه می‌روند که جفتشان نشریاتشان را چاپ کنند. هرکدام می‌خواستند نشریه خودشان را چاپ کنند. وقتی از چاپخانه نزدیک دانشگاه بیرون می‌آیند، هر دو نفر را بازداشت می‌کنند. عرفان محمدی ساعت یک بعدازظهر در خوابگاه خواب بوده و روحش هم از قضایا بی‌خبر بوده است. نگهبانی صدایش می‌کند که آقای عرفان محمدی میهمان داری. وقتی پایین می‌آید، جلوی در دستگیرش می‌کنند و می‌روند بالا لپ‌تاپ و وسايلش را جمع می‌کنند و با خودشان می‌برند. یعنی حدود پنج ساعت بعد از اینکه دو نفر اول را گرفتند.
نشریه کبریت چه نوع نشریه‌ای است؟
«کبریت» یک نشریه دانشجویی است. شماره قبل آن هم منتشر شده بود. شماره‌های قبلی‌اش مجوز داشت و شماره آخر توقیف شد. مسئولان نشریه معتقد بودند چون روند قانونی را طی نکرده، ما شماره‌های بعدی نشریه‌مان را هم پخش می‌کنیم.
مشکلی که حکومت با نشریه «کبریت» داشت چه بود؟ آیا مقاله‌ای در نشریه بوده است که با آن مشکل داشته باشند؟
شماره آخر «کبریت» اصلاً پخش نشده، اما فرض کنیم با این نشریه مشکل داشته باشند. یعنی فکر کنیم نشریه «کبریت» توقیف شده است چون با آن مشکل داشتند. نشریه محمد مرادی، «توسکا» که اصلاً مجوز داشته و آن روز هم قرار بوده که پخش شود. عرفان محمدی هم که اصلاً در خوابگاه خواب بوده و مطلقاً در جریان نبوده است. اگر مشکل مربوط به نشریه «کبریت» بوده باشد، پس آن دو نفر دیگر بی‌گناه هستند. این نشان می‌دهد مسائل دیگری در میان بوده است، چون نشریه کبریت ربطی به محمد مرادی، مدیر نشریه دانشگاهی «توسکا» نداشته ولی او نیز در بازداشت به‌سر می‌برد.
آیا خانواده آنها از وضعیت فرزندانشان باخبر هستند؟
کاملاً بی خبر نیستند، ولی وضعیت مبهمی وجود دارد. چون الان بیش از ۲۵ روز گذشته. نه به اینها می‌توانند تفهیم اتهام کنند و نه چیز دیگری. چون نشریه متعلق به مجتبی کریمی بوده و به آن دو تا نمی‌توانند در این زمینه تفهیم اتهام کنند. از طرف دیگر کلاً اینها الان بازجویی‌هایی که انجام می‌دهند نسبت به کل فضای دانشگاه است. به خاطر این است که یک وضعیت بلاتکیفی وجود دارد. الان مشکل در واقع این است.
دانشگاه اصفهان در چه وضعیتی است؟
فضای دانشگاه اصفهان به گونه‌ای است که نمی‌توانستند تعداد زیادی از دانشجویان را بازداشت کنند. پس از بازداشت این افراد حدوداً بین پنج تا ۱۰ نفر را احضار کردند که سه یا چهار ساعت بازجویی شدند. در کل در بازجویی‌ها از فضای دانشگاهی و تشکل‌های منتقد و نشریاتی که وجود داشت سئوال کرده‌اند که آنجاها چه کار می‌کنید و …؟ از سوی دیگر سه‌شنبه دو هفته قبل عرفان محمدی از زندان به یکی از دوستانش زنگ زده که کتاب‌های درسی‌ام را بیاور، نزدیک امتحانات است و می‌خواهم درس بخوانم. این زنگ را که زد، ما فکر کردیم اینها برای امتحانات آزاد می‌شوند. به خاطر همین هم زیاد نگران نبودیم، اما هفته گذشته ساعت ده صبح عرفان امتحان داشته و به امتحانش نرسیده. حالا آن قولی که مسئولان زندان داده بودند که کتاب‌هایش را بیاورید، درس بخواند و برای امتحان آزادش می‌کنیم، هم عملی نشده است و اینها به امتحانشان هم نرسیدند.
با توجه به اینکه بیش از دو هفته از بازداشت این فعالان دانشجویی می‌گذرد، علت اینکه موضوع را خیلی دیر رسانه‌ای کردند چه بود؟
اول اینکه ما فکر می‌کردیم این قضیه حل می‌شود. دوم اینکه از آنجایی که عرفان محمدی کتاب‌هایش را خواسته بود که برایش بیاورند، تصور ما این بود که هردوی آنها را برای امتحانات آزاد می‌کنند، اما روز شنبه که امتحان‌ها شروع شد و اینها نرسیدند، فکر کردیم شاید بخواهند این دانشجویان را در بازداشت نگه دارند؛ چون برای امتحان‌ها باید آنان را آزاد میکردند. به خاطر همین نگرانی ما افزایش پیدا کرد و تصمیم گرفتیم موضوع را رسانه‌ای کنیم.
این سه دانشجو در چه رشته‌ای تحصیل می کنند؟
عرفان محمدی ورودی سال ۸۸ رشته مدیریت است. محمد مرادی دانشجوی جامعه‌شناسی است. مجتبی کریمی دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی است.
اطلاع دارید به کدام زندان اصفهان منتقل شده‌اند؟
تجربه می‌گوید بازداشتی‌ها تا موقعی که بازجوییشان تمام نشود، به بند عمومی منتقل نمی‌شوند. یعنی حداکثر مثلاً در سلول‌های دو سه نفره هستند. روال کار بازداشت در ایران چنین است که زمان بازجویی مشخص نشود؛ تا برایشان قرار صادر شود یا قرار بازداشت موقت. بالاخره تا برایشان تعیین تکلیف نشود اینها نمی‌توانند به بند عمومی منتقل شوند. تا حالا هم تکلیفشان مشخص نشده است. به این دلیل احتمالاً این دانشجویان باید در سلول‌های دو یا سه نفره باشند. اصفهان که کلاً زندانی سیاسی کم دارد.
تا به حال از کدامیک از این سه دانشجو هیچ خبری ندارید؟
از آنجا که با خانواده مجتبی کریمی ارتباط نداشتیم، یعنی اصلاً نمی‌دانیم خانواده‌اش چه کار می‌کند، به این دلیل از او کمتر خبر داریم. او دانشجوی ارشد هم هست و ارتباطش با بچه‌ها کمتر بوده است. به خاطر همین از او یک مقدار کمتر خبر داریم. یک موضوع دیگری هم که هست، این است که مادر عرفان محمدی چون بیماری قلبی دارد، حتی از موضوع بازداشت پسرش خبر ندارد و برادرش آمده اصفهان و دنبال کارهاست.
شما فکر می‌کنید علت دستگیری این سه نفر چیست؟
منبع آگاه: حکومت می‌خواهد فضای دانشگاه اصفهان را که به خاطر اساتید اصلاح‌طلب بازتر از دانشگاه‌های دیگر است، ببندد.
از بچه‌هایی که بازجویی شدند، کمتر سئوالی درباره نشریه «کبریت» کرده‌اند. در صورتی که به گفته خودشان اصلی‌ترین مشکل همین «کبریت» بوده است. از آنهایی که بازجویی شدند بیشتر درباره چند کانون منتقدی که در دانشگاه هست پرسیدند که شما آنجا چه می‌کنید و بعد درباره نشریات پرسیدند. در کل فضای دانشگاه اصفهان نسبت به دانشگاه‌های دیگر یک مقدار بازتر شده است. هنوز نشریات دانشجویی و چند تشکل اصلاح‌طلب در آنجا فعال هستند. به خاطر این یک مقدار فضا بازتر است. از آنجایی که بالاخره هر بازداشتی به مسئولان دانشگاه فشار می‌آورد، فکر می‌کنم این بهانه‌ای شده که با این بازداشت ها بالاخره آن پروژه‌ای را که می‌خواستند، یعنی جمع کردن فضای باز دانشگاه را می‌توانند اجرا کنند. چون از دانشجویانی هم که احضار شدند، دقیقاً در مورد نشریه «کبریت» نپرسیده‌اند. در مورد تشکل‌هاشان و در مورد ارتباطات و دوستی‌هایشان پرسیدند. من فکر می‌کنم این بهانه خوبی دستشان داده که بخواهند با فضای دانشگاه اصفهان برخورد کنند.
پس بنابراین هنوز این سه نفر تفهیم اتهام نشدند که در چه رابطه‌ای اساساً دستگیر شده‌اند و این تنها یک حدس است که شاید در پیوند با نشریه «کبریت» دستگیر شده باشند؟
بازداشت‌کنندگان به دادگاه برده شدند. قاضی هم گفته اتهام آنها تبلیغ علیه نظام است. تبلیغ علیه نظام اتهام نیست و باید از نظر حقوقی ذکر مورد شود. بعد پرونده را نگاه کردند و گفتند چون فعلاً پرونده تکمیل نیست دادگاه به جلسه بعد موکول می‌شود. در صورتی که حتی خود تبلیغ علیه نظام اتهام نیست. باید گفته شود تبلیغ علیه نظام به چه وسیله‌ای انجام شده است. یعنی در کل روند پرونده ناقص است. دادگاه می‌تواند قرار صادر کند. الان برایشان قرار وثیقه صادر شده است. اینها سه تاشان باهم دادگاه رفتند. معمولاً وقتی یک عده را با هم می‌گیرند، دادگاهشان هم با هم است. در ایران روال، اینگونه است. اینها تفهیم اتهام شدند به تبلیغ علیه نظام، اما ذکر مورد نشده است. بر اساس چه عملی به تبلیغ علیه نظام رسیده‌اند؟ معلوم نیست.
برخوردشان با دانشجویان در بازجویی‌ها چگونه بوده است؟
تقریباً یکسال است که مراعات می‌کنند. با بچه‌های تهران هم که ما صحبت می‌کنیم، می‌گویند بازجوها معمولاً فشار روحی می‌آورند. یعنی فشار جسمی در یکسال اخیر خیلی کم شده است. با چند دانشجو در اصفهان نیز که بازداشت شده بودند، مؤدبانه برخورد کرده بودند.
بد نیست در سومین سالگرد جنبش اعتراضی، قدری درمورد جو اصفهان برای ما بگویید…
دانشگاه اصفهان اساتید اصلاح‌طلب خیلی زیاد دارد. مثلاً احمد شیرزاد که جزو بزرگ‌های جبهه مشارکت است، در اصفهان استاد دانشگاه است یا مثلاً یوسف شاقول در دانشکده فلسفه. در کل دانشگاه اصفهان چند استاد اصلاح‌طلب دارد و دقیقاً به خاطر این هم هست که بعد از انتخابات با دانشگاه اصفهان برخورد نکردند. حتی بچه‌هایی هم که بازداشت شدند، موقعی که برگشتند دانشگاه، دیگر آنها را به کمیته انضباطی نبردند. دانشگاه اصفهان در مجموع به خاطر استادان اصلاح‌طلب فضایی دارد که قدری بازتر است.
دقیقاً به خاطر همین است که می‌گویم نشریه «کبریت» بهانه‌ای شده که حکومت جرئت کند تا شماری از دانشجویان را بازداشت کند. وگرنه فضای کلی دانشگاه اصفهان این نیست که دانشجویان را بازداشت کنند.
یک نکته دیگر هم هست: نگرانی ما از این بابت است که تجربه دستگیری علی اکبر محمدزاده، دانشجوی دانشگاه شریف که بازداشت شد تکرار شود. علی اکبر محمدزاده پارسال دبیر انجمن اسلامی دانشگاه شریف بود. او هم دقیقاً دستگیری‌اش به اینگونه بود که دادگاهش را اول تابستان موقع امتحان‌ها برگزار کردند و تابستان وقتی که دانشگاه تعطیل شد، به او حکم دادند و بعد هم دیگر نتوانست کاری بکند. چون تابستان بود و کسی در دانشگاه نبود که اعتراض کند. حالا نگرانی من این است که الان موقع امتحان‌هاست و یک مقدار فضا نمی‌طلبد که بچه‌ها شلوغ کنند. دوم این که تابستان در پیش است. یعنی اگر حکومت ۲۰ روز دیگر حکم‌های این سه دانشجو را بدهند یا بخواهند با آنها برخورد شدید کنند، دیگر کسی دانشگاه نیست که بخواهد اعتراضی کند. نکته مهم اینجاست که حکومت نیز به پیچیدگی‌هایی در عملکرد خود رسیده است.
اشاره: عکس نخست جنبه تزئینی دارد.