همزمان با نبرد نهایی برای بازپس‌گیری آخرین مناطق تحت تسلط داعش در شرق سوریه، درگیری‌های خشونت‌بار در شمال غربی این کشور میان نیروهای ارتش سوریه و شبه‌نظامیان مرتبط با القاعده تشدید شده است. این درگیری‌ها آتش‌بس در منطقه حائل مورد توافق روسیه و ترکیه را تهدید می‌کند.
بالاگرفتن خشونت‌ها در منطقه ادلب توافق آتش‌بس میان ترکیه و روسیه را تهدید می‌کند. رئیسان جمهوری روسیه و ترکیه سپتامبر ۲۰۱۸ توافق کردند که در استان ادلب یک منطقه حائل ایجاد شود. توافق برای ایجاد ناحیه حائل، میان شورشیان و دولت، برای توقف حملات ارتش به استان ادلب صورت گرفت و از حمله خونین نیروهای دولت سوریه برای پس‌گرفتن این استان، آخرین قلمرو بزرگ شورشیان در سوریه جنگ‌زده، جلوگیری کرد. با این وجود مبادله آتش در شمال غربی سوریه، از زمان توافق بین روسیه، متحد کلیدی دمشق و ترکیه که از برخی گروه‌های شورشی پشتیبانی می‌کند، بارها صورت گرفته است. حالا با افزایش خشونت‌ها بیم آن می‌رود که نیروهای بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه دوباره به این استان حمله کنند.
ادلب سال‌هاست که تحت تسلط نیروهای مخالف دولت بوده و حتی زمانی‌که ارتش اسد موفق شد مناطق تحت تسلط شورشیان دیگر را یکی پس از دیگری بازپس گیرد، نتوانست مخالفان خود را از این منطقه بیرون براند. این استان اکنون ۳ میلیون نفر جمعیت دارد که بسیاری از آن‌ها از مناطق دیگری که در کنترل شورشیان مخالف اسد است، به این استان منتقل شده‌اند. از ابتدای سال جاری میلادی، هیئت تحریر الشام، شبه‌نظامیان مرتبط با القاعده کنترل این استان را در دست گرفتند و پس از درگیری با جبهه الوطنیه، نیروهای مسلح تحت حمایت ترکیه، بسیاری از افراد جناح‌های مخالف دیگر را از این استان بیرون راندند.
از آن زمان جنگنده‌های ارتش سوریه حملات هوایی و بمباران شهرهای ادلب را افزایش داده‌اند. طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه (مستقر در بریتانیا) از نیمه دوم فوریه تقریبا ۱۰۰هزار نفر به خاطر این بمباران‌ها از این استان به روستاهای مناطق دیگر که تحت تسلط شورشیان است فرار کرده‌اند و حدودا ۱۴۰ نفر، شامل ۶۹ شهروند غیرنظامی کشته شده‌اند.
با افزایش حملات ارتش اسد، هیئت تحریرالشام نیز «به تلافی بمباران‌های ارتش سوریه» حملات خود را افرایش داده‌اند. ابوخالد الشامی، یکی از فرماندهان این گروه با انتشار ویدیویی اعلام کرد که به کشتن سربازان دولت افتخار می‌کند و حملات بیشتری را علیه ارتش انجام خواهد داد:
«اگر ارتش سعی کند به سمت نیروهای آزادشده پیشروی کند، هیئت تحریرالشام با شدت تلافی خواهد کرد».
ابتدای ماه مارس در ساعت‌های آغازین روز شبه‌نظامیان این گروه به چندین پایگاه و ایست بازرسی ارتش سوریه در روستای مصاصنه در مجاورت ادلب حمله کردند و نزدیک به ۲۰ سرباز را کشتند. این حمله که یکی از بزرگترین حملات علیه ارتش سوریه از زمان آتش‌بس محسوب می‌شود موجب ساعت‌ها درگیری و بمباران شد که طی آن ده‌ها شورشی کشته و زخمی شدند. پس از آن نیز وزارت خارجه سوریه هشدار داد که ارتش این کشور برای مقابله با نقض دوباره آتش‌بس در «آمادگی کامل» به‌سر می‌برد.
به‌علاوه دولت سوریه بارها وعده داده که ادلب را پس خواهد گرفت. بشار جعفری، نماینده سوریه در سازمان ملل در این زمینه گفت:
«دولت بیش از هر زمان دیگری مصمم است تا کنترل مناطق سوریه را به‌دست بگیرد و آن‌ها را از تروریسم و حضور غیرقانونی نیروهای خارجی پاکسازی کند».
یکی از فعالان مخالف دولت که ریاست گروه نظارتی «مرکز مطبوعات سوریه» را بر عهده دارد به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت:
«به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین هدف بمباران‌های ارتش سوریه بستن بزرگراه‌هایی‌ست که ادلب را به شمال و جنوب سوریه، از جمله شهر حلب مرتبط می‌کنند». شهرهایی چون خان شیخون که یکی از این بزرگراه‌ها را در کنترل دارند، بیش از همه مورد بمباران جنگنده‌های ارتش قرار گرفته‌اند.»
جاناتان کوئن، نماینده آمریکا در سازمان ملل پیشتر نسبت به افزایش حملات هوایی ارتش سوریه در آسمان ادلب اظهار نگرانی کرده بود:
«نمی‌توان از تروریسم به‌عنوان بهانه‌ای برای هدف‌قراردادن غیرنظامیان استفاده کرد. انجام هرگونه عملیات نظامی در ادلب بی‌احتیاطی نسبت به تشدید درگیری‌هاست و به یک فاجعه انسانی بسیار بدتر از آنچه تاکنون شاهد بوده‌ایم، تبدیل خواهد شد».
درگیری ارتش با شبه‌نظامیان مخالف دولت نشان می‌دهد چگونه سوریه پس از تقریبا ۸ سال جنگ داخلی هنوز مستعد شیوع خشونت و مناقشات خونبار است. تمرکز آمریکا و کشورهای دیگر همواره بر شکست داعش بوده که زمانی شرق و شمال سوریه را در اختیار داشت و درگیری اسد با مخالفانش نیز در ماه‌های اخیر پس از پیروزی‌های نیروهای دولتی و آتش‌بس کمتر شده است اما ریشه‌های این درگیری هنوز پابرجا هستند.
بیشتر بخوانید: