آیت‌الله‌ها که تاکنون از سلطه اسلام سیاسی نفع می‌برده‌اند و همچنان می‌برند، مدام نگران‌تر می‌شوند. پرده دومی از نمایش جدال بر سر استقلال روحانیت از «نظام» (نام مستعار رهبر جمهوری اسلامی) روی صحنه آمده است: نامه پرعتاب آیت‌الله محمد یزدی به آیت‌الله موسی شبیری زنجانی و واکنش‌ها به آن. عبدالله نوری، حسن خمینی، مجمع مدرسین و‌ محققین حوزه علمیه قم و گروهی از «اساتید حوزه علمیه قم» در نامه‌های سرگشاده و بیانیه‌هایی صلاحیت و قوه تشخیص محمد یزدی را به چالش کشیده‌اند و به او هشدار داده‌اند که در شرایط بحرانی کنونی که «مردم از نظام نفرت دارند» به اختلافات دامن نزند. «اساتید حوزه علمیه قم» هشدار داده‌اند که «نظام بر پایه توهین استوار نمی‌ماند.»

دو آیت‌الله: موسی شبیری زنجانی و محمد یزدی

پس از انتشار تصاویری از دیدار محمد خاتمی و شماری از چهره‌های اصلاح‌طلب با آیت‌الله موسی شبیری زنجانی در تهران، محمد یزدی – رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و عضو فقهای شورای نگهبان – ۵ آبان ۱۳۹۷ به  شبیری زنجانی نامه سرگشاده‌ای نوشت و از او خواست شأن مرجعیت شیعه را رعایت کند:

«یادآور می‌شوم مقام و احترام شما در سایه احترام به نظام اسلامی حاکم، رهبری و شأن مرجعیت است، پس لازم است احترام و شئون مرجعیت را رعایت فرموده و ترتیبی اتخاذ فرمائید این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد.»

گروهی از معممان نامه یزدی به شبیری زنجانی را به عنوان یک هشدار درک کرده‌اند بیانگر این معنا که «تکرار نشود وگرنه مرجعیت شما به خطر می‌افتد.»

عبدالله نوری، وزیر کشور دولت اصلاحات که در دیدار محمد خاتمی با شبیری زنجانی نیز حضور داشت، دوشنبه ۷ آبان در نامه سرگشاده‌ای که در رسانه‌های داخلی منتشر شده، از محمد یزدی پرسیده است:

« شما با چه حقی به ‏معظم‌له با ادبیاتی زننده و توهین آمیز می‌نویسید لازم است احترام و شئون مرجعیت را رعایت فرموده و ترتیبی اتخاذ ‏فرمائید ‏اینگونه مسائل دیگر تکرار نگردد؟ راستی شما هیچگاه به ذهنتان ‏آمده است که از چه شأن و جایگاهی درون و برون حوزه‌های علمیه ‏برخوردارید که حتی با بزرگان حوزه ایمان و عقیده مردم اینگونه سخن می‌گویید؟»

نوری در این نامه با اشاره به سوابق محمد نوری در جمهوری اسلامی، صلاحیت قضاوت و قوه تشخیص او را زیر سئوال برده است. مجمع مدرسین و‌ محققین حوزه علمیه قم نیز در نامه سرگشاده دیگری که دوشنبه منتشر شده، بر همین معنا تأکید کرده و با اشاره به «نفرت مردم از نظام» پرسش مشابهی را با یزدی در میان گذاشته:

«در شرایطی که کشور و نظام دستخوش بحران‌های جدی است، آیا یک دیدار ساده از این اهمیت برخوردار است که موضوع یک نامه سرگشاده قرار گیرد و با زبانی تهدیدآمیز به مرجعی که همگان بر حسن نیت و صفای درونی و معنوی او معترف‌اند، هشدار داده شود؟ آیا نگارش چنین نامه‌ای در این شرایط که جامعه بیش از هر زمان نیازمند همبستگی و الفت است، در راستای مصلحت نظام و کشور بود؟ فاین تذهبون؟ آیا وقت آن نیست که در هنگام پیری با تأمل در گذشته خود و اعتراف صادقانه به اشتباهات خود در پیشگاه مردم، رضایت آنان را به دست آورده و از نفرت آنان بکاهیم؟»

جمعی از اساتید حوزه علمیه قم هم در نامه سرگشاده سومی که آن هم روز دوشنبه منتشر شده، به یزدی یادآوری کرده‌اند که «نظام» بر پایه توهین استوار نمی‌ماند:

«تخطئه یک مرجع تقلید و مدرس کم‌نظیر به بهانه واهی، تهدید و تعیین تکلیف برای وی از موضعی قیم‌مآبانه، با انگیزه دفاع از نظام و رهبری، نتیجه‌ای جز وهن حوزه و نظام ندارد. واضح است که هیچ نظامی بر پایه توهین به مفاخر جامعه و تهدید آنان، استوار نمی‌ماند.»

این گروه از «اساتید» نامه یزدی به شبیری زنجانی را با «فاجعه زیرزمین فیضیه» (تجمع گروهی از طلاب در پنجشنبه ۲۵ مرداد با شعار «ای آنکه مذاکره شعارت/استخر فرح در انتظارت» که به تهدید به قتل حسن روحانی تعبیر شد) مقایسه کرده‌اند.

حسن خمینی هم در نامه سرگشاده چهارمی به محمد یزدی به او یادآوری کرده حفظ نظام جمهوری اسلامی به «ذوب شدن روحانیت شیعه در حکومت وابسته نیست، بلکه تنها با استقلال حوزه و مرجعیت از دولت‌ها» میسر است.

دخالت‌های رهبر جمهوری اسلامی و دفتر او در حوزه علمیه و انتخاب و عزل و نصب‌های مدیران حوزه به دست او سبب شده که برخی از روحانیون استقلال چند صد ساله حوزه علمیه شیعه از حکومت‌ها را در خطر ببینند. آیت‌الله علی خامنه‌ای اما گفته است که «وابستگی» با «حمایت و همکاری» تفاوت دارد: «می‌توان در عین استقلال، به همکاری متقابل نیز پرداخت.»

از واکنش‌ها به نامه محمد یزدی به شبیری زنجانی و همچنین از واکنش‌ها به تجمع پنجشنبه ۲۵ مرداد طلبه‌های قم با شعار «ای آنکه مذاکره شعارت/استخر فرح در انتظارت» که به تهدید به قتل حسن روحانی تعبیر شده بود پیداست که «همکاری متقابل» حوزه و نظام آسیب دیده است.

یکی از شاگردان آیت‌الله شبیری زنجانی دوشنبه ۷ آبان به شفقنا گفته است، این مرجع تقلید فعلاً نظری درباره نامه محمد یزدی ندارد و ترجیح می‌دهد سکوت کند.«طلاب و شاگردان ایشان، پاسخ می‌دهند.»

بیشتر بخوانید: