لیلی ایمن (آهی)، آخرین بازمانده پایه‌گذاران شورای کتاب کودک، مترجم و مدرس ادبیات کودکان در سن ۸۹ سالگی دیده از جهان فرو بست.
لیلی آهی در سال ۱۳۰۸ در تهران به دنیا آمد. تحصیلا‌ت عالی خود را در مسكو در رشته زبان در ۱۶ سالگی آغاز كرد و سپس در دانشكده ادبیات دانشگاه تهران در رشته فلسفه و علوم تربیتی ادامه تحصیل داد. بعد به بریتانیا رفت تا در رشته روان‌شناسی كودک دكترا بگیرد، اما در نیمه تحصیل، به‌دلیل قطع ارز دانشجویی مجبور به بازگشت به ایران شد و در دبستان‌ها و دبیرستان‌ها تدریس کرد.
در این دوران او در كلا‌س‌های تربیت معلم برای كودكستان‌ها و دبستان‌ها تدریس و با مجله «سپیده فردا» همکاری می‌کرد.
در دهه ۱۳۳۰ در میان علاقه‌مندان به آموزش و پرورشِ کودکان و نوجوانان تحولات فکری برای ایجاد تغییرات بنیادی در این عرصه دیده می‌شد. خانواده‌های تحصیل‌کرده، آموزگاران و دیگر دست‌اندرکاران از تربیت کودکان و نوجوانان راضی نبودند و در پی راه حلی برای آن می‌گشتند. در این میان گروه کوچکی از آن‌ها متوجه فقر ادبیات کودکان و نوجوانان شدند.
در سال ۱۳۳۸ وزارت آموزش و پرورش و بنگاه انتشارات فرانكلین به‌منظور آموزش شیوه علمی تهیه كتاب‌های درسی، لیلی آهی و ثمینه باغچه‌بان را به «تیچرز كالج» كلمبیا در آمریكا فرستاد. آهی در آمریکا با مؤسسات گوناگونی آشنا شد كه این آشنایی او را به فکر ایجاد نهادی مستقل برای خدمت به ادبیات كودكان در ایران انداخت.
چنین بود که او با دوست دیرین خود توران میرهادی و چند تن دیگر از جمله ماه‌آ‌فرید آدمیت، شورای كتاب كودک را در سال ۱۳۴۱ راه‌اندازی کرد.
توران میرهادی که دو سال از او بزرگتر بود و از او به‌عنوان «مادر ادبیات کودکان و نوجوانان» یاد می‌کنند، ۱۸ آبان ۱۳۹۵ درگذشت.
لیلی آهی در یادداشتی به‌مناسبت درگذشت دوست دیرینه‌اش میرهادی درباره تأسیس شورای كتاب كودک نوشته است: «بررسی و مطالعه کار کشورهایی که مشکل ما را پشت سر گذاشته بودند ما را به این نتیجه رساند که تغییر فقط در صورت اقدامی چندجانبه ولی غیردولتی به‌وجود خواهد آمد و برای این‌چنین حرکتی به همکاری و هم‌فکری گروهی از دست‌اندرکاران در این رشته نیاز بود.»
او در یادآوری خاطراتش در این‌باره چنین ادامه داد: «در زمستان ۱۳۴۱حدود ۶۵ نفر در اولین جلسه این گروه که در یکی از کلاس‌های مدرسه فرهاد (مدرسه‌ای که میرهادی آن را تأسیس کرده بود) تشکیل شده بود شرکت جسته بودند. در میان این گروه ناشرانی چون عبدالرحیم احمدی، جعفر بدیعی و نویسندگان، شعرا و مترجمانی چون مهدی آذر یزدی، مهری آهی، فریده فرجام، منوچهر انور و مصوران و نقاشانی چون پرویز کلانتری، مرتضی ممیز، نورالدین زرین‌کلک و معلمان و مربیانی چون خانم سهراب و آقای مافی، خانم توران اشتیاقی، آقای عباس یمینی شریف، خانم عفت حبیبی، عباس سیاحی، دکتر عباسعلی روحانی و بسیاری دیگر حضور داشتند.
حاصل بحث‌های جلسه هیئت مؤسس این شد که باید بنیادی با داشتن اساسنامه‌ای مدون و هیئت مدیره‌ای منتخب به‌وجود آید تا بتواند با انواع نهادها اعم از دولتی و ملی وارد مذاکره شود بدون این‌که استقلال عمل خود را از دست بدهد.
چنین شد که به یاری گروهی علاقه‌مند به پیشرفت ادبیات کودکان در ایران شورای کتاب کودک به‌وجود آمد.»
در اساسنامه مصوب شورای کتاب کودک این سه هدف اصلی آمده است: ایحاد امکانات لازم برای برانگیختن رغبت کودکان و نوجوانان به مطالعۀ بیشتر و بهتر؛ کمک به فراهم آمدن کتاب‌های سودمند برای کودکان و نوجوانان به زبان فارسی؛ و تقویت و توسعه ادبیات ملی خاص کودکان و نوجوانان.
لیلی آهی عضو و دبیر هیئت مدیره شورای کتاب کودک از ابتدای تأسیس در ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۹ بود و در این سال به آمریکا مهاجرت کرد.
تدوین کتاب‌های درسی فارسی برای مدارس از جمله اقداماتی بود که او و دوستانش انجام می‌دادند.
آهی با هر سازمانی كه در راه تحول خواندنی‌های كودكان و نوجوانان و تربیت معلمان و مربیان گام برمی‌داشت، همكاری می‌کرد.
او به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و روسی آشنایی داشت. ویراستاری می‌کرد، مشاور بخش کتاب‌های کودکان بنگاه ترجمه و نشر کتاب، و برنامه‌ریز کتاب‌های درسی مدارس بود.
از آثار او می‌توان به این‌ها اشاره کرد: نرگس و عروسک مو طلایی، هر کس خانه‌ای دارد، پالتو قرمز، هر کس پیدا کرد مال خودش، داس‍ت‍ان‍‌ه‍ای دوش‍ن‍ب‍ه – اف‍س‍ان‍ه‌ه‍ای دل‍پ‍ذی‍ر، گفت‌وگوی درخت‌ها، ستاره‌های آسمان و…
او همچنین مقالاتی نیز در زمینه ادبیات کودکان و آموزش و پرورش نوشته است: از جمله: بررسی مفاهیم و رفتارهای اجتماعی در کتاب‌های مناسب نوجوانان، سوادآموزی در خدمت آموزش مداوم، ابعاد مشارکت والدین در آموزش کودکان، چه کتاب‌هایی برای کتابخانه‌های آموزشگاهی ایران لازم است، کتاب‌شناسی توصیفی کتاب‌های مناسب برای نوجوانان، کتاب‌های خوب کدامند؟، نقش شعر در زندگی اطفال زمان ما، نویسندگان و مترجمان کتاب‌های کودکان و نوجوانان در عصر پهلوی و…
لیلی آهی از برجسته‌ترین زنان روشنگر ایران و از معماران نهادهای کودکان در ایران، در یک سده گذشته بود. او زمانی نیز که در خارج از ایران به‌سر می‌برد به سرنوشت و آینده کودکان سرزمین خود می‌اندیشید.
بیشتر بخوانید:
روحش شاد…
m / 08 September 2018