مجتبا صولت‌پور – «ادبیات ماندگار» دارای عنوانی‌ست بلند که نام بیست نویسنده پای آن حک شده است. با جلد قرمزرنگ حسابی به چشم می‌آید و خواننده از خودش ممکن است بپرسد، این همه نویسنده یک‌جا چکار می‌کنند.
کتاب «بیست داستان کوتاه از بیست نویسنده‌ی بوشهر» چنین کتابی‌ست. البته عنوان اصلی آن «ادبیات ماندگار» است و ناشرش هم افراز. جریان از این قرار است که منتقد باسابقه‌ی بوشهر، فرشید جان‌احمدیان دست به تهیه و تنظیم کلیتی از ادبیات داستانی بوشهر می‌زند، و حاصل آن کتاب قرمز رنگی‌ست با نام بیست.نویسنده .
رهایی داستان با «ایام حبس» دشتی
ادبیات داستانی بوشهر نزدیک به صد سال قدمت دارد. علی دشتی در ۱۳۰۱ نخستین رمان خود را با نام «ایام محبس» منتشر کرد، و از این لحاظ نسبت به اغلب نویسندگان مطرح ایران پیشتاز است. پس از دشتی شاهد حضور رسول پرویزی هستیم که گرچه نگاهش به عمق جامعه نفوذ نمی‌کند، اما صاحب لحن روایی جذابی‌ست، و اما پس از او، تاثیرگذار‌ترین چهره‌ی ادبیات داستانی بوشهر تا زمان حاضر، معرفی می‌شود: صادق چوبک. چوبک چیز دیگری‌ست. شناختش از اجتماع و روایتی که به‌دست می‌دهد، تصویری‌ست چندلایه که بیانگر نوع عریانی از رئالیسم است. او دو رمان و چند مجموعه داستان موفق از خود به‌جا گذاشت که بعید است زمانی رنگ کهنگی بگیرند. با این‌همه چوبک در مقطعی از زندگی، کم‌کار شد و شاید هم افسرده. پس از این سه تن، باز هم داستان‌نویسانی آمدند که هر کدام در مقطعی صاحب آثار بعضاً تاثیرگذاری شدند، مانند: محسن شریف، محمد‌رضا صفدری، منیرو روانی‌پور، سعید مهیمنی، احمد آرام، حسن مختارزاده، حسین منصوری، فریبا جعفری. در این بین داستان‌نویسان جوان‌تری هم می‌بینیم: سعید بردستانی، حبیب احمد‌زاده، بابک لاری‌دشتی، امید پارسایی‌فر، هادی اخلاقی، حسین زارع، مریم زارعی، منصوره حکمت‌شعار، محمود سعیدنیا. در کتاب «بیست» از هر کدام از این نویسندگان، یک داستان دیده می‌شود.
جهانی از جهان‌بینی
در چنین مجموعه‌هایی، خواننده در هر قسمت از کتاب با ذهنیتی تازه و متفاوت، و مدخل‌های داستان‌نویسی متعدد مواجه می‌شود. در این کتاب، می‌توان سراغ هرگونه داستانی را گرفت. از داستان رسول پرویزی که بیشتر حدیث‌نفس‌نگاری‌‌ست و طرح اثر از خاطرات قدیمی نویسنده سرچشمه گرفته، تا دید واقع‌گرای چوبک، و دنیای خاص‌پسند شریف.
مجتبا صولت‌پور: در این روز‌ها که رمان‌های کم‌حجم و سطحی بازار کتاب ایران را فتح کرده‌اند، انتشار کتاب ماندگاری همچون کتاب «بیست» اتفاق خوبی‌ست.
بال‌های نهفته
در کتاب هرچه که پیش می‌آییم و به آثار نویسندگان جدید‌تر بوشهر نزدیک‌تر می‌شویم، گرایش غیر قابل انکاری می‌بینیم نسبت به پست‌مدرنیسم. چندین داستان با مدخل‌های پست‌مدرنیستی در کتاب به چشم می‌خورند، که چنین کاربرد‌هایی در دوتای آن‌ها چشم‌گیر‌تر است. یکی داستان «سفرنامه‌ی برج کرکس» نوشته‌ی امید پارسایی‌فر، و دیگری «سفرنامه‌ی پلوتن» نوشته‌ی محمود سعیدنیا. (دو داستان انتهایی کتاب) روایت‌های خیر-خطی و پراکنده، طنز مؤثر، دخالت تعمدی نویسنده در متن، پیش‌بردن روایت در پانویس، بازی‌های متنوع با فرم، و چرخش‌های ناگهانی داستان در روایت، از ویژ‌گی‌های پست‌مدرنیستی این دو داستان‌اند. پارسایی‌فر در «سفرنامه‌ی برج کرکس» روایت غیر-ثابتی دارد از سفری مبهم که با یک برج ماورایی و کوهی ماورایی‌تر پیوند خورده است. نویسنده با برخوردی تکنیک‌گرایانه و حاشیه‌روی در خط اصلی روایت، داستان موفقی را به کام خواننده می‌نشاند. برخورد محمود سعیدنیا با اندیشه‌های پست‌مدرنیستی حتی آگاهانه‌تر است و به هیچ‌وجه جنبه‌ی تحمیلی به خود نگرفته. او در «سفرنامه‌ی پلوتن» فردی را نشان می‌دهد که از نوعی بیماری کمر رنج می‌برد. نوعی قوز دارد که پیش از این فقط یک نفر، ایکاروس آن را تجربه کرده. او در نهایت راه درمان را پیدا می‌کند و بالاهای نهفته در قوزش آزاد می‌شوند؛ سپس زمین را به مقصد پلوتن ترک می‌کند. طنز چشم‌گیر سعیدنیا و شکستن فرم‌های ساده‌ی روایت، داستان «سفرنامه‌ی پلوتن» را به یکی از بهترین‌های کتاب «بیست» تبدیل کرده است. جالب است بدانید که هیچ‌کدام از این دو نویسنده، تاکنون کتابی از خود به دست انتشار نسپرده‌اند.
در مذمت جوِ حاضر
کلیت کتاب خواندنی و جذاب است. ضمن این‌که خواننده می‌تواند در گذر از چند ساعت خواندن، با سیر و روند داستان‌نویسی یکی از خطه‌های مهم در ادبیات داستانی ایران آشنا شود. نکته‌ی خوب دیگر، معرفی چند نویسنده‌ی جوان است، که تاکنون به هر دلیلی تمایل به چاپ کتاب‌هایشان نداشته‌اند، داستان‌های آن‌ها در کتاب «بیست» نشان‌دهنده‌ی نگاه عمیق، استعداد وافر، و قدرت قلم آن‌هاست.
در این روز‌ها که رمان‌های کم‌حجم و سطحی بازار کتاب ایران را فتح کرده‌اند، (نه بازار کتاب‌های موسوم به عام‌پسند را، که نفوذ دید سطحی در ادبیات موسوم به جدی هم روزبه‌روز عمیق‌تر می‌شود،) و جو رمان‌پسندانه‌ی حاضر که قصد دارد خود را با رمان‌های چند شبه غرق کند، انتشار ادبیات ماندگاری همچون کتاب «بیست» اتفاق خوبی‌ست که می‌توان آن‌را تعمیم داد و از نمونه‌های مشابه‌اش هم استقبال کرد. تقریباً همه‌ی نسخه‌های چاپ نخست کتاب به فروش رفته و نشر افراز آماده است که چاپ دوم آن‌را به پیش‌خوان کتاب‌فروشی‌ها بفرستد.
ایمیل گزارشگر:
Mja. solatpoor@gmail. com
شناسنامه‌ی کتاب:
ادبیات ماندگار: بیست داستان کوتاه از بیست نویسنده‌ی بوشهر، گردآوردنده: فرشید جان احمدیان، نشر افراز، ۱۳۸۹، ۱۱۰۰ نسخه، ۳۲۰ صفحه، ۷۸۰۰ تومان.
عکس‌ها:
صادق چوبک، نویسنده‌ی بوشهری و از بزرگان تاریخ داستان‌نویسی ایران
رسول پرویزی، نویسنده‌ی بوشهری و نویسنده‌ی «شلوارهای وصله‌دار» از داستان‌های خواندنی در تاریخ ادبیات معاصر ایران
محمد رضا صفدری، نویسنده‌ی بوشهری و نویسنده‌ی رمان «من ببرم پیچیده به بالای خود تاکم» از مهم‌ترین نمونه‌های رمان تجربی در ایران