ایران و طرح گام به‌گام روسیه

می‌تواند ترکیبی از هردو باشد. به این معنا که روسیه، امروز که وضعیت اقتصادی در سطح جهان وضعیت مناسبی نیست و کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا در مورد پرونده‌ هسته‌ای ایران به شکلی به حالت بی‌عملی درآمده‌اند، از این وضعیت استفاده و چنین طرحی را مطرح می‌کنند. اگر روسیه قادر شود که این وضعیت جدید را به شکلی راه ببرد که در نهایت به بن‌بست فعلی پایان دهد، روشن است با تمامی طرح‌های پیشین متفاوت خواهد بود.

 

منتهی از آنجایی که روسیه به‌طور قطع چنین طرحی را بدون مذاکره و رایزنی با دیگر کشورهای حاضر در شورای امنیت سازمان ملل مطرح نمی‌کند، باید انتظار داشت که همراهی این کشورها را هم با خود داشته باشد. سئوال مهمی که در این مورد مطرح خواهد بود، این است که آیا ایران به‌طور جدی با این طرح برخورد خواهد کرد یا صرفاً جواب مثبتی به روسیه می‌دهد، برای این که در توافقی که در گذشته بر سر تحریم‌های ایران وجود داشته است، انشقاقی به‌وجود آورد.

 

بنابراین تفاوت بیشتر از این منظر است و نه این که به اجبار در مورد ماهیت برنامه هسته‌ای ایران. ضمن این که هنوز سئوالات بسیاری در مورد محتوای این طرح وجود دارد و این که اساساً این طرح به چه صورت از جانب ایران مورد عنایت قرار خواهد گرفت و جزئیات این طرح چه هستند؟ هنوز این سئوال‌ها و نگرانی‌ها وجود دارد. در نتیجه باید دید زمانی که جزئیات این طرح مطرح شود، آن زمان ایران چه عکس‌العملی خواهد داشت و آیا این جزئیات قادر خواهد بود به نوعی توافق کشورهای دیگر و نهادهای بین‌المللی را به دنبال داشته باشد یا خیر؛ نه تنها شورای امنیت سازمان ملل که شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی را؟

 

البته یکی از گره‌های کار همین مسئله‌ای است که شما به آن اشاره کردید. یعنی سئوالات متعددی که آژانس بین‌المللی و شورای امنیت در مورد ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران مطرح کرده‌اند. در صورتی که این سئوالات جواب مناسب و روشنی را به‌همراه نداشته باشند، یعنی از جانب ایران به این سئوالات جواب روشنی داده نشود، روسیه قادر خواهد بود که یک‌بار دیگر به ایران و همراهی ایران با روسیه «نه» بگوید و همچنین روسیه قادر خواهد بود به کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل اعلام کند که حاضر شده است با ایران همراهی کند به نام جامعه جهانی، ولی ایران در این مورد کم‌کاری کرده است.

 

البته ایران همواره چنین عملی را نفی کرده و اعلام کرده است که به‌هیچ روی برنامه هسته‌ای آن بُعد نظامی ندارد. اگر ایران با این مسئله به‌طور خیلی روشن و شفاف برخورد کند و به سئوالات آژانس جواب روشنی دهد، انتظار می‌رود که روسیه بتواند گام بعدی را بردارد. اگر چنین نشود، به بن‌بستی برخواهند گشت که امروز وجود دارد؛ یعنی همان اتهامی که همواره متوجه ایران بود. یعنی عدم شفافیت در برنامه هسته‌ای و در نتیجه در آن شرایط به احتمال بسیار زیاد، زمینه را برای اعمال فشار بیشتر بر ایران فراهم خواهد کرد.

 

این پیشنهاد و این روند، احتمالاً روندی طولانی خواهد بود و باید جزئیاتش منتشر شود تا بتوان به طور روشن‌تری درباره‌اش نظر داد. اگر این طرح به‌طور قطع به خواسته‌های جامعه جهانی پاسخ روشن و مثبتی دهد، یکی از نتایج مثبتی که نصیب ایران خواهد کرد، یکی راه‌اندازی بوشهر است. همان‌طور که اطلاع دارید روس‌ها تا به‌حال به‌طور جدی با راه‌اندازی بوشهر برخورد نکرده‌ و از هر مسئله‌ای نیز استفاده کرده‌اند تا راه‌اندازی بوشهر را به تأخیر بیندازند. امر مثبت دیگری که این روند برای ایران خواهد داشت، علاوه بر مسئله بوشهر، از بین بردن و برداشتن این تحریم‌ها و به نوعی بازگشت ایران به‌عنوان یک کشور عادی به جامعه‌ جهانی خواهد بود.

 

این روند تاثیرات بسیار زیادی خواهد داشت؛ هم در زمینه اقتصادی، هم در زمینه سیاسی و به‌خصوص در زمینه امنیتی. چون تهدیدی که امروز از جانب کشورهایی نظیر اسراییل و آمریکا متوجه ایران است را هم بی‌محتوا و هم بی‌مورد خواهد کرد. همه این‌ها در گرو این است که طرح روس‌ها به نتیجه‌ مثبت و به عمل رسد و در نهایت جوابگوی سئوالات عمده‌ای باشد که در مورد پرونده هسته‌ای ایران وجود دارد که دیگر نیازی و یا مستمسکی وجود نداشته باشد از سوی کشورهایی که خواستار اعمال فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی ایران هستند.

 

بنابراین ایران بازیگر عمده این طرح خواهد بود، ولی در صورت عدم موفقیت این طرح، به‌طور قطع فاصله‌ای که امروز بین روسیه و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد بیشتر خواهد شد و روسیه را هرچه بیشتر و پیشتر از گذشته به طرف غربی‌ها و نقطه نظرات ضد جمهوری اسلامی ایران نزدیک‌تر خواهد کرد. بنابراین به سود جمهوری اسلامی است که این ابهامات را رفع کند. در نتیجه این می‌تواند از فشارهای بسیاری که بر جمهوری اسلامی وارد می‌شود تا اندازه‌ای کم کند.