مهم نیست که کجا زندگی می‌کنید و خانه و مکان زندگی‌تان چقدر بهره‌مند از امکانات اضطراری است؛ در هر صورت حادثه در کمین است.

اگرچه موقعیت شما و امکاناتی که برای موقعیت‌های خطرناک فراهم کرده‌اید بسیار مهم و تاثیرگذار هستند اما همیشه این امکان وجود دارد که در معرض حادثه‌ای بسیار خطرناک قرار بگیرید.

حتی اگر خودتان عامل حادثه نباشید ـ که اغلب نیز چنین است ـ ممکن است در معرض آن قرار بگیرید. یک تصادف مرگبار ماشین، فروریختن ساختمان، آتش سوزی، حوادث طبیعی مثل باد و باران‌های بسیار شدید و خیلی از حوادث دیگر امکان وقوع دارند و تقریبا هر انسانی در طول زندگی‌اش حادثه‌هایی را تجربه می‌کند. به طور یقین وظیفه شما امدادرسانی و ارائه خدمات در موقعیت‌های خطرناک نیست با این حال، وظیفه هر انسانی است که در موقعیت‌های دشوار درست عمل کند. البته در بسیاری از موارد درست‌ترین اقدام نجات جان خود و ترک محل حادثه است تا ناشیانه میزان خسارت‌ها را بالا نبرید.

 اگر نمی‌دانید در موقعیت‌های پرخطر و تهدیدگر چه باید بکنید، این یادداشت را بخوانید و خود را را برای مواجهه با خطر آماده کنید.

موقعیت خطر را بشناسید

برای یک اقدام موثر و درست در موقعیت‌های خطرناک، باید بتوانید خیلی سریع شرایط خود را بسنجید. در چند ثانیه اول باید بتوانید به این پرسش‌ها پاسخ بدهید که چه اتفاقی افتاده؟ چه کسانی در معرض خطر هستند و چه کسانی آسیب دیده‌اند؟ متاسفانه خیلی از ما در برابر خطر دچار ترس و وحشت زیادی می‌شویم و واکنش مناسب و به موقعی نشان نمی‌دهیم. به ویژه اگر مثلا متوجه شویم یکی از عزیزان‌مان آسیب شدیدی دیده است. سکته ناگهانی عزیزترین فرد زندگی‌تان، زمانی بسیار خطرناک خواهد شد که شما نتوانید به موقع واکنش مناسب نشان بدهید.

آیا این مردم فقط تماشاچی و منفعل‌اند؟ در قبال فاجعه‌هایی چون پلاسکو مردم خود چه مسئولیتی دارند؟

علاوه بر این، تماشاگران صحنه در موقعیت‌های دشوار معمولا فراموش می‌کنند که موقعیتی که در آن قرار گرفته‌اند چگونه است؛ به ویژه، زمانی که با جمعیت زیادی رو به رو باشند و گمان کنند مسئولیت حل بحران به عهده دیگران است. «اثر تماشاگر» یک پدیده روان شناختی است که در آن افراد حاضر در صحنه خطر از امداد رسانی و هر نوع فعالیت موثر و اقدام مناسبی اجتناب می‌کنند. در پدیده اثر تماشاگر، هرچه تعداد تماشاچی بیشتر باشد، اقدام‌های موثر و کمک‌های اضطراری کمتر می‌شود. این بسیار مهم است که در موقعیت‌های دشوار دچار این حالت روانی نشوید و اگر قادر به امداد رسانی هستید دست به عمل بزنید. کمک موثر شما در یک موقعیت دشوار و اضطراری می‌تواند ترک محل حادثه باشد. چرا که متوجه می‌شوید هیچ کار بهتری از دست شما بر نمی‌آید.

اگر فردی هستید که دچار ترس و اضطراب شدید می‌شوید، بهتر است محیط را ترک کنید و از دیگران درخواست کمک کنید. علاوه بر این، اگر احساس می‌کنید که در چنین موقعیت‌هایی قادر به انجام عمل موثر نیستید خوب است که پیش از وقوع حادثه خود را برای هر شرایط احتمالی آماده کنید. تقویت روحیه، تلاش برای حل مشکلات پیچیده، تمرین‌های شخصی برای سرعت بخشیدن به یک کار، تصور موقعیت‌های دشوار و تمرین واکنش‌های مناسب بسیار مفید هستند.

کمک بگیرید

واکنش درست‌تر شما در برابر حادثه‌ای بسیار جدی، درخواست کمک فوری از متخصصان است. به جای اینکه دنبال کسی باشید که بخواهد به اورژانس، پلیس یا آتشنشانی زنگ بزند، خودتان دست به عمل بزنید و اولین تماس را بگیرید. بیشتر وقت‌ها افراد تماس برای درخواست کمک را به دیگران محول می‌کنند. اما واکنش درست این است که خودتان اولین تماس فوری را بگیرید و منتظر هیچ کس نباشید.  یادتان باشد با ایجاد فریاد و دستور و اشاعه ترس، فقط موقعیت را دشوار می‌کنید. پس از اولین تماس می‌توانید فورا به ارزیابی دوباره شرایط  بپردازید و اگر کار موثر دیگری از شما بر می‌آید انجام بدهید.

ـ‌ برق و گاز را قطع کنید و هر منبع خطر دیگری را که می‌شناسید ببندید. اگر این کار از عهده شما بر نمی‌آید، محیطی را که با ترکیدگی و انفجار رو به روست ترک کنید.

ـ آتش‌سوزی به طور بالقوه امکان انفجار را زیاد می‌کند، بنابراین اگر تلاش شما برای خاموش کردن آتش است به تلفات این حادثه توجه کنید. جان آدمی از هر نوع تلفات دیگری با ارزش‌تر است. پس مهم‌ترین اقدام شما باید کاهش تلفات انسانی باشد و این یعنی  تلاش فوری برای تخلیه مکان حادثه.

ـ در حوادث رانندگی که خطر انفجار گاز و سوختن وجود دارد، ایجاد فاصله با ماشین حادثه دیده یک ضرورت است. اگر می‌توانید افراد حادثه دیده را از ماشین یا اطراف آن خارج کنید در غیر این صورت فورا مکان را ترک کنید.

ـ در حادثه‌ای که با اتصالات برقی رخ داده است، اقدام مهم شما باید قطع اتصال برق از فردی باشد که دچار برق گرفتگی شده است. برای این کار فورا یک وسیله غیر رسانا مثل یک تکه چوب یا جارو پیدا کنید و برق را از فرد حادثه دیده قطع کنید. در حوادث ناشی از اتصالات برقی به هیچ وجه  تماس مستقیم ایجاد نکنید.

کمک به افراد حادثه دیده

در یک موقعیت اضطراری شما می‌توانید نقش موثری برای کمک به افراد مجروح داشته باشید. تشخیص زود هنگام اینکه چه کسی بیشترین صدمه را دیده است، بسیار مهم است.  اگر امکانش را دارید، اولین اقدامات را انجام بدهید. هر شهروندی باید اقدامات اولیه را بلد باشد. اگر هنوز این کار را یاد نگرفته‌اید، خوب است که در اولین فرصت این اقدامات را یاد بگیرید.

ایده‌ال این است که همیشه در خانه و ماشین جعبه کمک‌های اولیه یا کیت تروما داشته باشید. در غیر اینصورت مقداری الکل، دستمال تمیز، یک بسته باند و مقداری آب را در خانه، محل کار و ماشین قرار بدهید. برای تشخیص میزان صدمه باید هشیاری فرد، میزان خونریزی و خفگی را کنترل کنید. هدف شما در چنین موقعیت‌هایی نباید شفا و درمان باشد اما شاید بتوانید کاری کنید که یک انسان زنده بماند.

محدودیت‌های شما چه هستند؟

هرگز خود را در معرض یک خطر جدی و شدید قرار ندهید. در موقعیت فشار و سختی ممکن است بخواهید فراتر از توانایی جسمی، روحی و دانش و مهارت خود عمل کنید. فقط زمانی که مطمئن هستید می‌توانید کاری را کامل و با کمترین تهدید انجام بدهید دست به اقدامات جدی بزنید در غیر اینصورت دست نگه دارید و منتظر کمک‌های افراد متخصص بمانید. البته این به معنای آن نیست که تماشاگر باشید اما بدون شک شما نمی‌توانید آتش بزرگ را خاموش کنید یا فرد صدمه دیده را درمان کنید. همین که توانسته‌اید منبع آتش را مسدود کنید، به تخلیه محل حادثه کمک کنید و افراد مصدوم را از موقعیت دور کنید کافی است.

زمانی که متخصصان فرا می رسند شما هیچ بهانه‌ای برای حضور در محل ندارید. محل حادثه را فورا ترک کنید و مانع ایجاد صدا و ازدحام شوید. اجازه بدهید با کمترین تنش و درگیری کاری موثر و اقدامی به موقع انجام شود. زمانی که از شما می‌خواهند محل را ترک کنید بدون چون و چرا از محل دور شوید.

کمک‌های اولیه بیشتر و موثرتر

زمانی که از کمک و اقدامات اولیه حرف می‌زنیم، به این معناست که شما بتوانید امنیت جانی خود و دیگران را حفظ کنید.  هرچقدر دانش شما در این زمینه بیشتر باشد، احتمال خطا و اشتباه‌تان کمتر خواهد بود. خوب است که یک کتاب کمک‌های اولیه همراه خود داشته باشید و یک پیش مطالعه درباره انواع بیماری‌ها و داروها داشته باشید. البته مطالعه و داشتن اطلاعات لازم هرگز به معنای آن نیست که می‌توانید صد در صد وارد عمل شوید. هرچه بیشتر در این زمینه بدانید، بدون شک به این درک نیز خواهید رسید که توانایی شما با توجه به شرایط حادثه بسیار محدود است و کنترل شرایط هرگز به تنهایی ممکن نیست.