همزمان با اعتراض‌های مردم مصر در قاهره و شهرهای مختلف این کشور، مصریهای مقیم اروپا نیز در مقابل سفارتخانههای مصر در پایتختهای کشورهای اروپای غربی، هرروز دست به تظاهرات و تجمع میزنند. در پاریس هم این گردهمایی‌ها هر روز در مقابل سفارت مصر در فرانسه جریان دارد؛ با این تفاوت که ایرانیان حامی جنبش سبز نیز روز گذشته به جمع مصریان معترض پیوستند.
«مبارک قاتل»، «مبارک برو گمشو» و «مردم سقوط رئیس را میخواهند»، شعارهای مصریها در تجمع مقابل سفارت مصر در پاریس بود.ابتدا از عیسی صفا، فعال سیاسی شرکت‌کننده در این تجمع پرسیدم که هدف وی از شرکت در تجمع اعتراضی مصریها در پاریس چیست؟
عیسی صفا: برای دفاع از مبارزات خلقهای عرب خیلی طبیعی است. این مبارزات خیلی مشخص علیه فساد، فقر، بیکاری و مبارزه علیه دیکتاتوری است. در واقع، این فصل جدیدی در مبارزات خلقهای منطقه است که مبارزات اقتصادی و مبارزات سیاسی با هم مشترک هستند. یعنی آنها را نمیشود از هم جدا کرد؛ هم مبارزهای است برای حقوق دمکراتیک و هم مبارزهای است برای عدالت اجتماعی.
چه نقاط مشترکی بین جنبش اعتراضی سال گذشته در ایران و جنبش کشورهای عربی تونس، مصر، یمن و … که بهطور همزمان جاری است، میبینید؟
این نقطهی مشترک خیلی برجسته‌ای است. یعنی در هردو مورد مبارزه علیه دیکتاتوری جریان دارد. مبارزه علیه دیکتاتوری برای حقوق دمکراتیک، برای شرافت انسانی و برای دفاع از حقوق دمکراتیک ضایع شده در طول ۳۰ سال در مصر و ایران است. جالب است که این تاریخ حتی از لحاظ زمانی مشترک است.
اصلاً تردیدی نیست که جنبش ایران حتماً تأثیر داشته و حتماً هم جنبش خلقهای عرب و مبارزه علیه دیکتاتوری در این کشورها، روی جنبش مردم ایران تأثیر خواهد گذاشت.
آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در خطبههای نماز جمعه اعلام کردند که این اعتراض‌ها و جنبشها در کشورهای عربی، برخاسته از موج اسلام‌خواهی و تأثیر انقلاب اسلامی است. نظر شما درباره‌ی این اظهار نظر چیست؟
این واقعاً یک دهنکجی بچهگانه است. تمام افکار عمومی بشری، تمام افکار مترقی بشری میداند که درست عکس این ماجرا است. یعنی میداند که نقطهی مشترک همهی مبارزاتی که الان در خاورمیانه جاری است، مبارزه علیه دیکتاتوری، مبارزه علیه رهبری فردی- در مصر مبارک و در ایران خود خامنهای ولی فقیه مطلقه- است.
بنابراین تصور اینکه این جنبش ادامهی انقلاب اسلامی ایران است، یک تصور باطل است. این یک جنبش مدنی و یک جنبش سیاسی برای حقوق دمکراتیک است. من فکر میکنم خامنهای خواسته پیشدستی بکند، اما این مبارزهی علیه دیکتاتوری، به خود خامنهای هم خواهد رسید.
گفته میشود اگر در کشورهای عرب دمکراسی پیاده شود، معمولاً تندروهای اسلامی انتخاب می‌شوند و برای این نمونه، بحث «اخوانالمسلمین» در مصر را مطرح میکنند؛ نگرانیهایی که بیشتر دول غربی دارند. نظر شما در این زمینه چیست؟
این سئوال خیلی خوبی است. از مدتها پیش مسئلهی دشمنتراشی فرضی از طرف خود غرب دامن زده شده است که به عنوان «جنگ تمدنها» مطرح میشود. بر مبنای این تز، آنچه در دوران اخیر شاهد هستیم، جنگ دمکراسی غربی و مدرنیته و معیارهای غرب با بنیادگرایی اسلامی است.
این یک تحریف بزرگ تاریخ است و اتفاقاً بهنظرم، همین انقلاب‌های خاورمیانه، نقطهی پایانی بر این تز است. یعنی پایان این فکر است. چون ما با عکس چنین فکری روبه‌رو هستیم. یعنی نه با جنگ تمدنها، بلکه با تمدن مشترک بشری و همبستگی بشری سراسری روبه‌رو هستیم که مبارزه علیه دیکتاتوری و همچنین در مقابل صدور ضد انقلاب انقلاب‌های مخملی از طرف خود غرب است.
موقعیت امریکا این بوده که ۳۰ سال مصر را تحقیر کرده، با سوءاستفاده از موقعیت مصر و وادار کردنش به خیانت به خلقهای عرب در همکاری با اسراییل. بنابراین امریکا و غرب کاملاً در کنار دیکتاتور بودهاند.
الان حتی خود «اخوانالمسلمین» هم چنین ادعایی ندارد که میخواهد یک جامعهی اسلامی در مصر پیاده کند. هیچکدام از نیروها در تونس و … چنین ادعایی ندارند. بنابراین چه برجسته کردن خطر اسلام و چه طرح اینکه این انقلاب در مسیر اسلام است، هردو منحرف کردن مبارزات و خواستههای واقعی دمکراتیک مردم این منطقه است.
زجر مشترک
در ادامه، از محمدرضا شکوهیفرد، روزنامهنگار و فعال سیاسی که او نیز در این تجمع حضور داشت، پرسیدم: چه نقطهی مشترکی در جنبش اعتراضی مردم مصر وجود دارد که به حمایت از او در این تجمع حاضر شده‌اید؟
محمدرضا شکوهیفرد: فکر میکنم مهمترین نقطهی مشترکی که با مردم مصر داریم، زجری است که جوامع ما به صورت مشخص سه دهه است که از استبداد، فارغ از اینکه چه کیفیتی از استبداد در آن حاکم است، متحمل شده‌اند.
در واقع این نوعی ابراز همبستگی با ملت مصر است، به نمایندگی از مردم ایران و به نمایندگی از جنبش سبز که از بعد از انتخابات ریاست جمهوری تا الان این جنبش زنده است و حضور دارد و در عرصههای مختلف خود را نشان داده است.
من فکر میکنم این ابراز همبستگی لازم بود و وظیفه و مسئولیت مهمی بود که ما سعی کردیم آن را در شکل حداقلیاش که شرکت در تجمع نیروهای مصری در فرانسه است، انجام بدهیم.
آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در خطبههای نماز جمعه اعلام کرد که این اعتراض‌ها در کشورهای عربی برخاسته از موج اسلام‌خواهی و نشئت گرفته از حرکت انقلاب اسلامی ایران است. نظر شما در این زمینه چیست؟
من فکر نمیکنم بشود بین آن چیزی که در مصر دارد اتفاق میافتد و آنچه در انقلاب سال ۱۹۷۹ در ایران اتفاق افتاد، مقایسه‌ای کرد. به این خاطر که تجربهی ایران، تجربهی خیلی ملموسی بود. نه تنها برای مردم ایران، بلکه برای مردم منطقه. نمیشود آنطور که آقای خامنهای سعی میکند القا کند، آن را منبعث از انقلاب اسلامی ایران دانست.
البته وجوه اشتراک خاصی هم دارد، اما من فکر میکنم بیشترین وجوه اشتراک آن با جنبش سبز است و نه به‌طوز مشخص با انقلاب اسلامی.