بودجه تئاتر کشور به میزان ۸۰ درصد افزایش پیدا کرده اما همچنان تئاتری‌ها از این خوان گسترده کمترین سهم را برمی‌دارند. قرار بود سال گذشته، سال تئاتر باشد. جز بحث خصوصی‌سازی تئاتر اتفاقی نیفتاد و همه چیز به سال جاری موکول شد. در سال جاری اما نخستین نمایشی که روی صحنه رفت، توقیف شد: نمایشِ «نام همه دختران ایران‌زمین لیلی است» به کارگردانی امیر مهندسیان درباره جنگ و در انتقاد از آن در قالب یک کمدی با بازی کاوه ابراهیم، علیرضا جعفری، فردین شاه‌حسینی و هادی احمدی.

نمایش کمدی «نام همه دختران ایران‌زمین لیلی است» به کارگردانی امیر مهندسیان
نمایش کمدی «نام همه دختران ایران‌زمین لیلی است» به کارگردانی امیر مهندسیان

داستان نمایش هم چنین است: چهار سرباز وظیفه در یکی از نقاط دور مرزی دوران خدمت خود در زمان جنگ می‌گذرانند. یک روز باد، پیرهن زنانه‌ای را با خود می‌آورد. پیرهن قرمز زنانه، «دفاع مقدس» را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر یک از سربازان تلاش می‌کند آن پیرهن را به دست بیاورد، پای عشق در میان می‌آید و اندیشه صلح و عشق جاگزین اندیشه «دفاع مقدس» می‌شود. نام نمایش برگرفته از کتابی از عرفان نظرآهاری است، اما محتوای اثر با این کتاب تفاوت دارد.

امیر مهندسیان، کارگردان نمایش توقیف شده به روزنامه وقایع‌اتفاقیه گفته است: «کار دیده شد و بدون هیچ مشکلی به روی صحنه رفت، یعنی حتی یک دیالوگ هم از کار ما حذف نشد اما بعد شنیده شد با ایراد شکایت‌هایی از نمایش، ناگهان کار ما را توقیف کردند، آن‌‌هم بدون اینکه به ما اطلاعی بدهند.»

پوستر نمایش توقیف شده
پوستر نمایش توقیف شده

این نمایش در تماشاخانه باران ۲۰ شب روی صحنه اجرا شد و سرانجام به دلیل گرایش‌اش به بداهه توقیف شد. روال کار چنین است که تماشاخانه می‌بایست به وزارت ارشاد اسلامی تقاضای اجرای یک نمایش را بدهد. شورای ارزشیابی و نظارت نمایش را بازبینی می‌کند با تماشاخته و گروه به توافق می‌رسد و سپس مجوز اجرای عمومی را صادر می‌کند. در حین اجرا هم کارمندان شورای ارزشیابی نمایش را رصد می‌کنند، اگر اجرا مطابق با توافق نباشد، نمایش را توقیف می‌کنند.

مهدی شفیعی، مدیر کل هنرهای نمایشی به رسانه‌های داخلی گفته است که «نام همه دختران ایران‌زمین لیلی است» همه توافقات و تعهدات را رعایت نکرده و به همین دلیل توقیف شده است. کارگردان نمایش اما می‌گوید تنها شرط شورای ارزشیابی و نظارت این بوده که نمایش به سوی بداهه نرود.

توقیف نمایش اما فراتر از توقیف و سانسور هنر تئاتر است. امیر مهندسیان به وقایع‌اتفاقیه گفته است: «ما با قرض و کمک‌گرفتن از دوستانمان توانستیم این نمایش را به روی صحنه ببریم. برای نوشتن و تمرین آن بسیار زحمت کشیدیم و سعی کردیم کاری آبرومند و متفاوت را به مخاطب عرضه کنیم اما حالا با این اتفاقات نمی‌دانم چه سرانجامی برای این نمایش می‌توان تصور کرد و در روند اجرای نمایشمان که روند خوبی هم بود، خلل ایجاد شده و این ریزش مخاطب حتی اگر کار به روی صحنه برود، به ما ضرر بزرگی خواهد زد.»

مهدی شفیعی اما می‌گوید: « اگر اصلاحات [مورد نظر وزارت ارشاد اسلامی] انجام شود و شورای ارزشیابی و نظارت به این نتیجه برسد که اجرا بر مبنای توافق‌ها و تعهدهای اولیه مجوز اجراست، اجرای عمومی اثر از سر گرفته می‌شود.»

پیش از این هم نمایش‌هایی به خاطر اجرای متفاوت توقیف شده‌اند. برای مثال می‌توان از «تانگوی تخم‌مرغ داغ‌داغ» نوشته اکبر رادی به کارگردانی هادی مرزبان و نمایش «ولپن» به کارگردانی مهدی کوشکی یاد کرد.