مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی که در سال ۱۳۹۳ در افغانستان رخ داد بی‍‌شک همه تحت تأثیر انتخابات ریاست‌جمهوری و پیچیده شدن روند آن قرار داشت. بسیاری از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور نیز به خاطر طولانی شدن برآورد نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری از اولویت کشور خارج شدند و فضای چندانی را در رسانه‌های محلی به خود اختصاص ندادند.
در این برنامه تلاش می‌کنیم نظر کار‌شناسان افغانستان را درباره مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی این کشور در سال گذشته بپرسیم.
در سال ۱۳۹۳ افغانستان برای اولین بار بعد از حکومت طالبان میزبان مهمانان بلندپایه کشورهای همسایه به مناسبت نوروز شد. این جشن اما به خاطر ملاحظات امنیتی و تأمین امنیت مهمانان ویژه با محدودیت‌هایی مواجه بود.
نجیب امیری، سردبیر رادیو سلام وطندار در این‌باره چنین می‌گوید:
با این حال مردم افغانستان برگزاری جشن بزرگ نوروز در آغاز سال گذشته را اعلام پیروزی بر نیروهای طالبانی دانستند که سال‌ها علیه برگزاری نوروز جنگیدند اما موفق نشدند ریشه نوروز را خشک کنند. این مهم‌ترین نکته‌ای بود که کار‌شناسان محلی نیز بر آن تأکید دارند و معتقدند که محفوظ نگه داشتن نوروز و دیگر جشن‌های باستانی که در افغانستان از هزاران‌سال پیش تا به حال برگزار می‌شده موفقیتی‌ست که با قربانی‌های زیاد به دست آمده است.
احمد قریشی، رئیس مرکز خبرنگاران افغانستان در کابل از انتخابات بامیان به عنوان مرکز فرهنگی کشورهای جنوب آسیا و طرح ساخت بنای مرکز فرهنگی از سوی یونسکو را از مهم‌ترین رویدادهای سال گذشته در افغانستان می‌داند. قریشی می‌گوید این مرکز قرار است در محلی نزدیک به بوداهایی ساخته بشود که سال ۲۰۰۱ طالبان آن‌ها را تخریب کرده بودند. سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد یا یونسکو، طرح مهندسان آرژانتینی را برای ساخت مرکز فرهنگی بامیان انتخاب کرده است.
احمد قریشی همچنین از یک معلم افغانستانی که از سوی بنیاد وارکی به عنوان بر‌ترین معلم جهان انتخاب شد، به عنوان یک رویداد فرهنگی مهم نام می‌برد. او همچنین از برگزاری برنامه‌های نوروزی خراسانیان افغانستان و از جشنواره‌های میوه و کشاورزی به عنوان مهم‌ترین تحولات فرهنگی سال گذشته یاد می‌کند. این برنامه‌ها برای گسترش کشاورزی و تولید بیشتر محصولات محلی در زمین‌های حاصل‌خیز کشور برگزار شدند.
احمد قریشی:
معلم برتر جهان
بنیاد وارکی در سال ۱۳۹۳ عزیز رویش، یکی از معلمان باسابقه افغانستان را به عنوان معلم برتر جهان شناخت. این جایزه میلیون دلاری سالانه از سوی این بنیاد بریتانیایی برگزار می‌شود.
عزیز رویش در مکتب «معرفت» در کابل انسان‌شناسی و حقوق بشر، اخلاق و دموکراسی درس می‌دهد. سخنرانی عزیز رویش را می‌توانید اینجا در یکی از کنفرانس‌های مربوط به وضعیت هزاره‌ها در کویته پاکستان بشنوید. این کنفرانس در سال ۲۰۱۴ در شهر میلتون کینز در بریتانیا برگزار شده است:
“صفحه‌ای برای پیوند من و تو” وبلاگ عزیز رویش است که از پشت‌صحنه‌های اعطای این جایزه عکس منتشر کرده است:
عزیز رویش در گفت‌وگویی که با بخش دری رادیو اروپای آزاد داشته از تجربه‌های خود گفته و از مسیری که او را به افتخار ملی تبدیل کرده است. در این گفت‌وگو او می‌گوید تنها تا صنف پنج درس خوانده و بعد از آن خودآموزی کرده است.
سال نقدهای ادبی و انتشار کتاب
از دیگر رویدادهای فرهنگی سال گذشته در افغانستان، برگزاری کمپینی به مدت ۱۶ روز بود که هدف‌اش فعالیت برای محو خشونت علیه زنان تعیین شده بود و سازمان غیر دولتی آرمانشهر با همکاری دانشگاه فرانسوی افغانستان و سازمان‌های بین‌المللی فعال در این کشور آن را برگزار کرد. سازمان آرمانشهر که در سال ۱۳۹۳ دهمین سال فعالیت خود را جشن می‌گرفت همزمان با اعطای جایزه صلح سیمرغ، برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم هرات را هم سازمان داد و علاوه بر آن بیش از هزار نسخه کتاب آموزشی و جامعه‌شناسی را در مدارس مناطق دوردست افغانستان به طور رایگان توزیع کرد.
گزارش رادیو زمانه به این مناسبت را می‌توانید در اینجا گوش دهید:
شروع به کار انجمن خراسانیان در کابل هم از فعالیت‌های قابل توجه فرهنگی در سال ۱۳۹۳ است. این انجمن در اولین سال فعالیت خود موفق شده بین جوانان و ادب‌دوستان افغانستان علاقه‌مندان زیادی پیدا کند و برنامه‌های فرهنگی پرجمعیتی برگزار کند.
آثار حکیمی، بنیانگذار این انجمن در گفت‌وگو با رادیو زمانه می‌گوید که سال گذشته همزمان با قدردانی از نویسندگان و شاعران جوان توانسته‌اند فرهنگ نقد و انتقاد را در شب‌های ادبی به معیار تبدیل کنند. آثار حکیمی شماری از برنامه‌های سال اول این انجمن را چنین یاد می‌کند: «نقد شعرهای مجیب مهرداد و چاپ تازه‌ترین اثر او “سرباز‌ها”، برنامه نقد کتاب خوانش متن اثر یعقوب یسنا، نقد مجموعه “تو را به سجده گل‌های سرخ می‌خوانم” اثر مژگان ساغر شفا، نقد مجموعه “نام دیگر کابل” اثر نجیب بارور، یادواره سیمین بهبهانی و برنامه‌های موسیقی با هنرنمایی فردین فاخر، داوود پژمان، امید پارسا و قیوم پروا، در کنار برگزاری برنامه شب یلدا.»
آثار حکیمی:
گذار عکاسی از دربار به کوچه و خیابان
از رویدادهای مهم فرهنگی دیگر در افغانستان برگزاری نمایشگاه عکس‌های استیو مک کری، عکاس شناخته‌شده آمریکایی در دانشگاه کابل بود. مسعود حسینی، عکاس برنده جایزه پولیتزر نیز در سخنرانی خود به این موضوع اشاره کرد که استیو مک کری در سال‌هایی وارد افغانستان شد که هنوز هنر عکاسی مخصوص دربار بود و تنها در اختیار قشر بالادست جامعه قرار داشت. حسینی در ادامه گفت استیو مک کری به همراه گروه معدودی از عکاسان خارجی که در آن سال‌ها به افغانستان آمدند، از اولین عکاسانی بود که این هنر را از دربار به سطح جامعه آوردند و در اختیار مردم عادی گذاشتند. این عکاسان پیشگام در آثارشان تاثیر جنگ بر روزگار مردم کوچه و خیابان را بازتاب دادند.
برخی از این عکس‌ها حالا در این نمایشگاه در برابر نسل جوان افغانستان قرار دارد و سرگذشت این مردم را از زاویه دیگری به نمایش می‌گذارد.
گزارش کامل رادیو زمانه از نمایشگاه را می‌توانید در اینجا گوش دهید:
به امید روزی که نوروز بر حاکمان اسلامی از هرگونه اش ( جمهوری اسلامی و طالبان و النصر و داعش و …. ) پیروز شود. نیاز است که جهل از میان برداشته شود و روشنایی بازگردد که این کار و زمان بسیار می برد
دهوند / 25 March 2015